T me/tuit students chanel kompyuter tarmoqlari 1 Ma'ruza

t.me/tuit_students_chanel 
kompyuterida o‗rnatiladigan OT ham server ham mijoz qismida bo‗lishi kerak. 
Ajratilgan serveri bor tarmoqlardan farqli o‗laroq, birrangli tarmoqlarda mijoz yoki 
server funksional yo‗nalishiga bog‗langan holda, OT spetsializatsiyasi mavjud 
emas. Barcha variatsiyalar birgina OT variantini shakllantirish vositalari bilan 
amalga oshiriladi.
Birrangli tarmoqlar tashkil etish va foydalanishda osonroq, lekin ular 
asosan, saqlanadigan axborot hajmiga, unga ruxsatsiz kirishdan himoyalanganligi 
va kirish tezligiga katta talab qo‗ymaydigan katta bo‗lmagan foydalanuvchilar 
guruhini birlashtirish uchun ishlatiladi. Ushbu tavsiflarning yuqori talablariga 
ko‗prangli tarmoqlar qulayroq hisoblanadi, ularda server foydalanuvchilarga 
xizmat ko‗rsatish vazifasini o‗z resurslari bilan echadi, chunki uning apparaturasi
va tarmoq operatsion tizimi aynan shu maqsadda loyihalashtirilgan. 
 
 
Tarmoq topologiyalari 
Tarmoqda kompyuterlarning ulanish va joylashish tartibi tarmoq topologiyasi deb 
ataladi. Topologiyani ishchi stansiyalar, serverlar va boshqa tarmoq qurilmalari 
tasvirlangan tarmoq haritasi bilan o‘xshatish mumkin. Topologiya tanlovi 
tarmoqning umumiy imkoniyatlari, qo‘llaniluvchi tarmoq qurilmalari, protokolllar, 
shuningdek kelgusida tarmoqni kengaytirish imkoniga ta‘sir o‘tkazadi. Fizik topologiya 
— tarmoqning fizik elementlari qay tarzda ulanishining tasviridir. Mantiqiy topologiya 
tarmoq ichidagi ma‘lumotlarning o‘tish yo‘lini belgilaydi.
Tarmoqning besh turdagi topologiyalari farqlanadi: 

umumiy shina; 

yulduz; 

halqa; 

yacheykali;

aralash. 
1.
 
Umumiy shina (bus) 
Bu holda barcha kompyuterlar ma‘lumotlar shinasi deb nomlangan bir kabelga 
ulanadi. Paket tarmoqning bu qismiga ulangan barcha kompyuterlar tomonidan 
qabul qilinadi. 
Tarmoq tezligi ko‘p jihatdan umumiy shinaga ulangan kompyuterlar soni bilan 
belgilanadi. Bu kompyuterlar soni qancha ko‘p bo‘lsa, tarmoq shuncha sekin ishlaydi. 
Bundan tashqari, bunday topologiya, bir necha kompyuterlar tarmoqqa bir vaqtda 
ma‘lumot uzatishga harakat qilgan vaqtda, turli kolliziyalar vujudga kelishiga sabab 
bo‘ladi. Kolliziya – tarmoq ishi vaqtida sodir bo‘luvchi normal holat. Kolloziyani taxlil 
qilish va bartaraf etish uchun barcha kompyuterlar kabelda payo bo‘luvchi signallarni 
o‘rganadilar. Agar uzatilayotgan va qabul qilinayotgan signallar bir-biriga mos kelmasa, 
kolliziya mavjudligi qayd etiladi. Kolliziyani sezgan kompyuterlar tarmoqqa 32-bitli jam - 

---