T me/tuit students chanel kompyuter tarmoqlari 1 Ma'ruza

t.me/tuit_students_chanel 
tarmoq muhiti (koaksial, ikkisimli kabel, mis para yoki optik tola) va bog‘lama 
elementlari (marshrutizatorlar, konsentratorlar, qaytargichlar (takrorlagich- 
repiterlar, xablar(hub)), o‗chirib yoqgichlar (switch) va ohirlovchi elementlari 
(terminatorlar, konnektorlar, razyomlar, zaglushkalar). 
Mantiqiy sath – bu tarmoqdagi mavjud fizik komponentlardan foydalanish 
imkonini beruvchi xilma-xil dasturiy ta‘minotdir. Ko‗pgina DT ichidan bir nechta 
turini: operatsion sistemalar tarmoq protokollari demon-jarayonlari va drayverlari, 
server-dasturlar va tarmoq servislar yoki xizmat mijozlarini ajratish mumkin. 
Hozirgi kunda kompyuter tarmoqlari sanoati, rivojlanishining yuqori 
cho‗qqisini bosib o‗tmoqda va bir muncha tarixga ham ega. Personal kompyuterlar 
orasidagi tarmoq o‗zaro munosabatlari erasi, ikki xil arxitekturaga, protsessor va 
albatta operatsion sistemaga (masalan, VMS va IBM-PC/XT) ega bo‘lgan
kompyuterlar kommunikatsiya portlari (COM:) bo‗yicha, axborot jo‗natish tezligi 
sekundiga atigi 1K bo‗lib, boshqaruv qo‗lda sinxronlashtiriladigan maxsus 
tayyorlangan dastur yordamida oddiy ma‘lumot jo‗natishdan boshlangan. Hozir 
esa, 20 yildan so‗ng, biz tarmoqlarni aniq lokal va globalga tuzilganini 
kuzatishimiz mumkin, integratsiya jarayonida, bir necha yuzta kompyuterli 
tarmoqlar haligacha lokal tarmoq hisoblanadi, global tarmoq esa, o‗n mingta 
ulangan kompyuter sistemalarini o‗z ichiga oladi. Ma‘lumot almashinuvi tezligi 
200 Mbit/s, 10 Mbit/s esa, boshlang‗ich bazali va past baholi konfiguratsiya 
hisoblanadi. Endilikda kompyuter tarmoqlari ma‘lumotlarni nafaqat qabul qila, 
yoki jo‗nata oladilar, balki to‗plami tobora kengayib borayotgan ko‗pgina servis 
imkoniyatlarni yaratyapti. Bu o‗chirilgan ma‘muriyatchilik, elektron pochta, 
o‗chirilgan pechat, taqsimlangan ma‘lumotlar bazasi, o‗chirilgan kirish sistemalari 
va taqsimlangan boshqaruv sistemalari, qidirish sistemalari, telekonferensiya va b. 
Yuqorida aytib o‘tilganidek, tarmoqlar lokal va globalga bo‗linadi, lekin 
faqat bu ularning yagona klassifikatsiyasi emas. Ular birrangli va ko‗prangli, 
birmartali va ko‗pmartali, ochiq va yopiq va b. bo‗linadi. Klassifikatsiyaning ko‗p 
xilligidan eng muhim va ko‗p ishlatiladiganlari ko‗rib chiqiladi. Tarmoqlarni 
kategoriya va turga ajratishning ko‗pgina klassifikatsion prinsiplari, dasturiy 
ta‘minotning turi va xiliga asoslangan. Boshqacha qilib aytganda, birgina jismoniy 
asosda bir necha xil, tur va sinf tarmoqlarini shakllantirish mumkin. 
Tarmoqqa ulangan kompyuter ish stansiyasi (Workstation) deb nomlanadi. 
Qoida bo‗yicha bu kompyuterda inson ishlaydi. Tarmoqda shunday kompyuterlar 
borki, ularda hech kim ishlamaydi. Ulardan tarmoqdagi boshqaruv markazi va 
axborot yig‗uvchi sifatida foydalaniladi. Bunday kompyuterlar server deb 
nomlanadi. Agar kompyuterlar bir-biridan nisbatan yaqinda joylashgan va yuqori 
tezlikdagi tarmoq adapterlari (axborot jo‗natish tezligi 10-100Mbit/s) yordamida 
ulangan bo‗lsa, bu tarmoqlar lokal deb nomlanadi. Lokal tarmoqlardan 
foydalanishda, kompyuterlar odatda, bir xona, bino yoki yaqin joylashgan uylarda 
joylashgan bo‗lishi kerak. Lokal kompyuter tarmoqlari, odatda, ishlatish va 
dasturiy ta‘minot xarakteri bo‗yicha korporativ xarakterga ega bo‗ladi va biror 
bitta tizimga taalluqli yuzdan ortiq kompyuter sistemalarini birlashtiradi.

---