T k 1Kommunikativ

3	Gidrosfera	D
Yerning tirik organizmlar istiqomat qiladigan va ular tomonidan yaratilgan qobig`i
4	Litosfera	E	Konsentratsiyalash funksiyasi
5	Azot	F	Yer sayyorasining gazsimon qobig`i
6	Okeanning yuqori qatlamidagi 300 metrgacha bo`lgan joylar	H	Atmosferada eng ko`p miqdordagi gaz
7	Kosmik moddalar	K	Bo`r, ko`mir, torf, ohaktosh
8	Biogen moddalar	L	Yer sayyorasining qattiq qobig`i
9	Destruktiv funksiyasi	M	Nobud bo`lgan organizmlar tarkibidagi organik birikmalarning parchalanishi va minerallanishi
10	Tirik organizmlarning hayotiy jarayonlarida ayrim moddalarni to`plash xususiyati	N	Metioritlar, kosmik chang zarralari

2-nostandart test

T/r	Tushunchalar		Ta’riflar
1	Ekologiya fanining vazifasi	A	Biosfera haqidagi ta’limotni yaratgan
2	Eduard Zyuss	B	22 may “Xalqaro xilma-xillik “ kuni deb nishonlanadi
3	Kosmopolitlar	D	Organizmlarning tuzulishi, hayo t faoliyati va harakatiga atrofmuhitning ta’sirini o`rganish
4	2001 yil	E	Delfinlar to`dasi hayotning qaysi tuzulish darajasiga miso l bo`la oladi
5	J.B.Lamark	F	Biosfera atamasi birinchi bo`lib fanga kiritilgan
6	Populatsiya	H	Yer yzining juda katta hududlarini egallagan turlar
7	V.I.Vernadskiy	K	“Hayot qobig`i” haqidagi dastlabki fikrlarni aytgan
8	Planktonlar	L	BMT Assambleyasida “Atrof-muhit bo`yicha BMT dasturi” tashkil etilgan
9	1979 yil	M	Suv qa’rida yashovchi, mustaqil harakatlana olmaydigan organizmlar
10	Evolyutsion ekologiya	N	Sayyoramizda hayot paydo bo`lishi bilan birga ekologik sistemalarning o`zgarishi, biosfera o`zgarishiga insonnig ta’sirini o`rganadi

4.Mustahkamlash- 5 daqiqa biosferada moddalar almashinuviga doir qisqa savol javob
5.Uyga vazifa – 1 daqiqa
O`tilgan mavzular bo`yicha takrorlash
6.Baholash- 2 daqiqa
O`.I.B.D.O` _______ Karimova.N M.B.rahbari________ Toshpulatova.S O`qituvchi Is`hoqov
Sana: Sinf: 11-^{a __________________} 11-^{b _________________}
44-Mavzu. Biogeokimyoviy sikl
a) ta’limiy: O`quvchilarga biologik va geologik moddalar aylananishlarining o`zaro aloqadorligi haqida umumiy ma`lumotlar berish.
b) tarbiyaviy: o`quvchilarning biologiya faniga bo`lgan qiziqishlarini oshirish, tirik tabiatni muhofaza qilish,unga ongli munosabatda bo`lishga o`rgatish, ularda ekologik, geografik, iqtisodiy, axloqiy , ilmiy va huquqiy tarbiya berish.
v) rivojlantiruvchi: O`quvchilarning darslik va qo`shimcha adabiyotlar ustida mustaqil ishlash ko`nikmalarini rivojlantirish.
T.K 1 Kommunikativ mavzu bo‘yicha tavsiya etilgan o‘quv topshiriqlari va o‘qituvchining savollarigayozma va og‘zaki javob berishda ta’lim olayotgan til me’yorlariga rioya qilish;
Darsning turi:Aralash, fanlararo bog`lash, kichik guruhlarda ishlash
Darsning usuli: . mantiqiy fikrlash, hamkorlikda ishlash, fikr bayoni
Darsning jihozi: Darslik ,ko’rgazmali qurollar, tarqatma materiallar,slayd, ilmiy ma`lumotlar
Darsning borishi (reja): 45 daqiqa
1.Tashkiliy qism: 3 daqiqa
Salomlashish, tozalikni aniqlash, davomatni aniqlash,darsga tayyorgarlik ko`rish
2. Uyga vazifani so`rab baholash: 12 daqiqa og`zaki so`rov, daftarni tekshirish, tarqatma materiallar
1. Biosferada moddalarning davriy aylanishining mohiyatini tushuntiring.
2. Geologik davriy aylanishning biologik davriy aylanishdan farq qiluvchi jihatlarini aytib bering.
3.Biosferada moddalar davriy aylanishida tirik organizmlarda boradigan jarayonlarni tushuntiring..
4. Biosferaning barqarorligini ta’minlovchi mexanizmlarni tushuntiring.
3.Yangi mavzu bayoni:15 daqiqa
Biogeokimyoviy sikl – bu biosferada kimyoviy elementlar va anorganik moddalarning tashqi muhitdan organizmlarga, organizmlardan esa yana tashqi muhitga chiqarilishi orqali aylanishidir. Biogen elementlarning aylanish tezligi ularning organizmlar hayot faoliyatidagi funksiyasi va Yer qobig‘idagi miqdoriga bog‘liq. Biogen elementlarning xususiy davriy aylanishi biosferadagi modda larning umumiy global aylanishiga qo‘shilib ketadi. Organik birikmalar ba’zan davriy aylanishdan chiqariladi va uzoq vaqt biogen moddalar shaklida davriy aylanish da qatnashmaydi. Barcha tirik organizmlarga xos bo‘lgan biogen elementlarning davriy aylanishi bilan tanishamiz. Uglerodning aylanishi. Uglerod barcha organik birikmalar hamda atmosferadagi karbonat angidrid gazi tarkibiga kiruvchi muhim biogen elementdir. Fotosintez jarayoni uglerodning anorganik moddalardan organik moddalarga tabiiy holda o‘tishidir. C ning bir qismi tirik ogranizmlar tomonidan nafas olish jarayonida va mikroorganizmlar tomonidan organik moddalarni parchalanishi natijasida karbonat angidrid shaklida atmosferaga qaytariladi. Fotosintez jarayonida o‘simliklar o‘zlashtirgan uglerod organik birikma shaklida hayvonlar tomonidan iste’mol qilinadi. Undan tashqari, korall poliplari, molluskalar uglerod birikmalaridan o‘z skeleti va chig‘anoqlarini hosil qilishda foydalanadi. bo‘ladi. Azotning davriy aylanishi. N biosferada eng ko‘p tarqalgan elementlardan biri hisoblanadi. Azot tirik organizmlar uchun zarur organik moddalar: oqsil, nuklein kislota, lipoprotein, xlorofill tarkibiga kiradi. Uning asosiy qismi atmosferada molekular holatda (N2) bo‘ladi. Tabiatda azotning biologik fiksatsiyasi bir qancha prokariotlar: azot fiksatsiyalovchi azotobakteriyalar va dukkakli o‘simliklar ildizida simbioz yashovchi tugunak bakteriyalar tomonidan amalga oshiriladi.. Hosil bo‘lgan nitrit va nitratlar o‘simliklar tomonidan o‘zlashtiriladi. Kislorodning davriy aylanishi. Kislorod tirik organizmlarda uchraydigan anorganik moddalar: suv, karbonat kislotaga, kalsiy karbonat va organik birikmalarning tarkibida bo‘ladi. Fotosintez qiluvchi organizmlar faoliyati natijasida paydo bo‘lgan erkin kislorod atmosferada ultrabinafsha nurlar ta’sirida O₃ ga aylanadi. O₃ to‘planib borishi natijasida atmosfera yuqori qatlamlarida O₃ ekrani hosil bo‘ladi. O₂ davriy aylanishi H₂Oning aylanishi bilan bog‘liq.