T. C. Bartin üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ TÜrk diLİ ve edebiyati anabiLİm dali yeni TÜrk edebiyati biLİm dali 2000-2010 arasi küÇÜrek öYKÜde postmodern izler yüksek lisans tezi hazirlayan tezcan kurt danişMan prof

“Küçürek öyküler büyüsü bozulan dünyada kendini yalnız, mutsuz ve sürgün 
hisseden 
özgür 
görünümlü 
çoğul 
mahkûmların 
metinleşen 
çığlığıdır”
(www.turkishstudies.net)
. 
Zira bu sözcükleri insan psikolojisi bağlamında düşündüğümüzde, çığlık 
sözcüğünün fiilî olarak gerçekleşebilmesi için önce çıldırmak; çıldırmak içinse önce 
etrafınızda olup biten olumsuzlukların farkına geç de olsa varmak ve yapacak bir 
şeyinizin olmadığını bilmek gerekir.
"İmgelerin, sözcüklerin yinelenmesi, parodi, pastiş, metinlerarası veya bir 
metnin içinden dış dünyaya göndermeler yapılması, anlam birliğini yadsıyan, anlam 
kayganlığını vurgulayan göstergelere yer verilmesi postmodern anlatılarda sık sık 
görülür” 
(Doltaş, 1999, 27-28). Küçürek öykü, birçok yönüyle geleneksel ve modern 
öyküden farklılıklar gösterir. Özellikle de modernizmin herkes için belirlediği doğrulara 
karşı çıkan postmodernizmin, artık anlatıya okuyucunun da dâhil olması esasına 
dayanır. Bir diğer ifadeyle, öykünün bir yazarı her ne kadar öyküyü kendisi yazsa da, 
okurun da öyküyü okuduğunda ona bir şeyler katacağını/ yazar durumuna geleceğini/ 
geçeceğini bilir (Emre, 2004, 96). Öyküye okurun da müdahil olması, postmodern 
anlatıların vazgeçilmez yapı taşlarından biri olan “
dil
” ve onunla bir oyuncakmış gibi 
oynamayla gerçekleştirilir. Yazarların postmodern öykü kaleme alırken yerleşik 
dilbilgisi kurallarına bağlılıkları ortadan kalkmış durumdadır. Onlar kendilerince bir dil 
bilgisi sistematiği oluşturmuş ve bu sistematiğe göre öykü yazan kişiler 
durumundadırlar. Okur, anlatıyı okumaya başladığı andan itibaren farklı kişilerle 
muhatap olur. Buna kendi kişilerini, daha çok da kendini katar. Okur bir bakar ki 
kendini her şeyiyle (zaman/an, mekân, kişi/ler vs. ) anlatının içinde bulur. 
Postmodernist yazarın amacı da zira budur: 
Yani dili içinden mayınlamak, ‘minörleştirmek’, bu anlamda yapılan devrimci bir eylem olarak 
çıkmaktadır karşımıza. Dili yersiz yurtsuzlaştırmak budur. Onun kurallarını bozmak, onu başka 
anlatım şekillerine koymak, kelimelerin anlamlarının sabitliğinden kurtarırken aynı zamanda 
cümlelerin sözdizimsel sabitliğini de bozmak, sanat yapmanın yeni biçimi olarak durmaktadır 
(Akay, 2005, 112). 
Artık okur, anlatıya, önceden okuduğu, seyrettiği, dinlediği veya fiilen yaşadığı 
her hangi bir şeyi ekleyebilecek kıvama gelmiştir ki postmodern anlatıların ana 
karakteristik unsuru da buradan itibaren başlar. İç içe geçmiş veya tek zincir halinde 
cereyan eden olaylar, postmodern anlayışla yazılan küçürek öykülerde yoktur. Çünkü 
küçürek öyküde olayın anlatılabilmesi için gerekli olan zaman’ın yerini, geçmiş ve 
gelecek zamanın şimdiki hali olan 
an
almıştır. Bir an’da vuku bulduğu düşünüldüğünde 
olayların hızına yetişmek olanağı bu haliyle imkânsızdır
(Korkmaz ve Deveci, 2011, 
30). Bir presin altına sokularak an’ı yaşamak zorunda bırakılan birey, bu an’ı yaşayacak 

---

26 
“mekânının içtenlik değeri taşıyan algısal yönünü ön plana çıkararak labirent gibi 
kapalı ve dar alanları tercih eder” 
(Korkmaz ve Deveci, 2011, 46) duruma gelmiş/ 
getirilmiştir. 
Postmodern metinlerde mekân yer değiştirir, renkten renge girer, biçim değiştirir, akışkan, 
şeffaf, ele avuca sığmaz bir görüntü olarak belirir. Yani, modernite ve modernizmin 
soyutlamaya çalıştığı her durum ya da görüntüyü soyutlama eğilimine girerek mekânda da 
karmaşa yaratır (Emre, 2004, 182). 
Postmodern anlayıştan etkilenen küçürek öyküde de birey artık edilgen, her 
hangi bir tercihte bulunmayan, diyalogdan çok monologa ve hazza önem veren özneye 
evrilmiş durumdadır. Bu öznenin geçmişi veya geleceği hakkında pek bilgi sahibi 
olamayız. Özne, bir sigara içme zamanı kadar ortaya çıkar ve kaybolur. 
“Sözü edilen 
kahraman daha çok tekil ve yalnız bir karakterdir. Onun zihnindekiler ve 
zihnindekilerin hayata yansımaları, diyalogların azaldığı, monologların çoğaldığı, olay 
örgüsünün arka plana atıldığı ve bireyin öne çıktığı bir mekanizmayı tetiklemektedir” 
(Ateş, t.y., 362). Bazen öznenin ismi bile gözükmez küçürek öyküde. Bu isim yerine bir 
simge veya harf bulunabilir (Güzel, 2009, 52). 
Netice itibariyle yukarıda anlatılanlardan yola çıkarak küçürek öykü için, 
dışsal 
etkilenmeler dolayısıyla bunalıma girerek iç dünyasında fırtınalar koparak yersiz-
yurtsuzlaşan bireyin sığındığı bir adadır, 
şeklinde bir tanım yapılabilir. Taranan 
eserlerde bulunan öykülerin küçürek öykü olup olmadığı aşağıdaki kıstaslara göre 
yapılacaktır. 
a.
Öykülerin bir sayfalık olmasına,
 
b.
Kelime sayısının 250’yi geçmemesine,
 
c.
Kelimelerin yoğun manalara gelecek şekilde kullanılmasına,
 
d.
Kişi, zaman ve uzam mefhumlarının anlık geçişkenliklerden dolayı belirsiz 
olmasına,
 
e.
Kişi, zaman ve uzam mefhumlarının sadece öyküdeki anlarıyla 
anlatılmasına, 
 
f.
Postmodern özellikler taşımasına,
 
g.
Harf, hece ve kelimelerin yazımında kurallara uyulmamasına,
 
h.
Anlatıcının farklılık göstermesine,
 
i.
Olayın olmamasına,
 
j.
Okurun anlatıya dâhil edilip edilemediğine.