T. Bushuy, F. Ruzikulov qiyosiy tipologiyaning dolzarb muammolari ma’ruzalar matni


bullfinch so‘zi esa finch nomli qush birga yuradigan poda bilan, rus tilidagi одуванчик



Download 0,75 Mb.
Pdf ko'rish
bet21/58
Sana28.12.2020
Hajmi0,75 Mb.
#53951
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   58
Bog'liq
qiyosiy tipologiya dolzarb muammolar (1)

bullfinch so‘zi esa finch nomli qush birga yuradigan poda bilan, rus tilidagi одуванчик so‘zi одувать fe’li 

bilan, ingliz tilidagi dandelion so‘zi зуб льва (sherning tishi) bilan bog‘liqdir. 

 

Rus tilidagi ba’zi so‘zlarning ingliz tilida bir xil aks etishi holatlari  ham kuzatiladi. Misol tariqasida 



rus  tilidagi  yil  fasllari  nomlarini  keltirish  mumkin:  January  -  январь,  February  -  февраль,  March  -  март, 

Aprel  -апрель,  May  -  май,  June  -  июнь,  July  -  июль,  August  -  август,  September  -  сентябрь,  October  - 

октябрь, November - ноябрь, December-декабрь. 

 

Taqqoslanayotgan  tillarda  umumiy  nomlanish  holatlari  ham  kuzatiladi.  Masalan,  quduqdan  suv  olish 



uchun  qurilgan  moslama  ingliz  tilda    crane,  rus  tilida  esa  журавль  deb  atalishi  bunga  yaqqol  misol  bo‘la 

oladi. Bunday nomlanishga moslamaning qushga o‘xshashligi asos qilib olingan. 

 

So‘zlarning nomlanish  jarayonini o‘rganish  faqat  predmet va hodisalarning  nomlanish  mexanizmini 



ochmasdan, balki konkret til sistemasida mavjud so‘z yasash tendensiyalarini ochib beradi. 

 

Tadqiqot  natijalariga  ko‘ra  ingliz  tilida  rus  tiliga  nisbatan  semantik  derivatsiya  (konversiya),  ya’ni 



berilgan  asosni  so‘z  o‘zgartirishning  boshqa  paradigmasiga  ko‘chirish  orqali  so‘z  yasash  holatlari  ko‘p 

uchraydi. Ingliz tilida polisemiya hodisasining faolligi shu bilan bog‘liqdir. “Ko‘p ma’nolik barcha tillardagi 

so‘zlarga  xos  bo‘lib,  ingliz  tilida  bir  bo‘g‘inli  so‘zlarning  ko‘pligi  evaziga  rus  tiliga  nisbatan  yaxshiroq 

rivojlangan.  Ayniqsa, tilda uzoq vaqtdan beri yashab kelayotgan so‘zlar ko‘p ma’nolik xususiyatiga egadir. 

Masalan, strike so‘zining o‘ttizdan ortiq ma’nosi mavjud (ударить, поразить, столкнуться, бить, звонить, 

пронзать,  чеканить,  бастовать,  нажать  va  horazo).  Ingliz  tilida  eng  ko‘p  ishlatiladigan  mingga  yaqin 

so‘zlarning Katta Oksford lug‘atida qariyb 25 000 tagacha ma’nosi mavjudligi sanab chiqilgan” (I.V.Arnold, 

1959, 56 b.). 

 

Taqqoslanayotgan  tillarda  fonetik  belgilangan  so‘zlar  ko‘pchilikni  tashkil  etmaydi.  Ular,  asosan, 



ovozga  taqlid  qilish  va  bolalar  leksikasiga  asoslanadi:  ingl.  whistle  –  rus.  свистеть;  ingl.  grumble  -  rus. 

ворчать; ingl.flop - rus. шлепнуться; ingl.drop -rus.капать; ingl. negh -rus.ржать; ingl. bark - rus.гавкать. 

 

Ba’zan so‘zlarning ma’nolari faqat kontekstdagina ma’lum bo‘ladi: А в небе, ко всему приученный, 



бессмысленно кривится диск (А.Блок). The Importance of Being Earnest (O.Wilde). 

 

Xalq  etimologiyasi  bilan  bog‘liq  bo‘lgan,  semantik  jihatiga  ko‘ra  xalq  tomonidan  belgilangan 



so‘zlarning  mavjudligi  taqqoslanayotgan  tillarning  lug‘at  tarkibi  uchun  umumiy  hodisa  hisoblanadi: 

фельетон-клевентон,  пиджак-спинджак,  поликлиника-полуклиника,  wallnut  (Welsh  -nut)  –  wall  nut, 

barrery  (lot.  Botaria  “barrel”)-butter,  standard  (fr.  estandard)-stand  va  hokazolar.  Xalq  etimologiyasi  стол 

(стлать)  so‘zini  стоять  ma’nosi  bilan,  ясень  so‘zini  ясно  ma’nosi,  солист  so‘zini  солить  ma’nosi  bilan 

bog‘laydi. 

 

Nomlanishi  noaniq  qolgan  so‘zlar  har  ikki  til  uchun  ham  xos  bo‘lgan  xususiyatdir:  nonce,  sir,  lady, 



lord; rus. спасибо, дотла, масло. 

 


Download 0,75 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   58




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish