T azimov, U. E. Raxmatov organik olamning rivojlanishi va antropologiya (ii-qism)

Biosfera tirik organizmlart yashaydigan, ular faoliyati natijasida tinmay o‘zgaradigan sayyoramiz qobigdning bir qismidir.

Xozirgi zamon odami bundan 30-40 ming yil oldin paydo bodgan. Shu vaqtdan boshlab biosfera evolyusiyasiga yangi omil antropogen omil ta’sir eta boshladi. Dastlabki madaniyat odamlardi poleolit davridan boshlanib 20-30 ming yillar davom etgan. Bu muzlash davriga to‘g‘ri kelgan. O‘sha davrdagi odamlar jamoasini iqtisodiy asosi ovchilik bodgan. Odamlarning turar joylaridan topilgan suyak qoldiqlari ovchilik juda rivojlanganligidan dalolat beradi. Bundan 10 - 13 ming yillar oldin iqlimning birdaniga isishi kuzatilgan. Odamning iqtisodiy asosini yanada qiyinlashtiradi. Ko‘plab yirik hayvonlar nobud bodib ketadi. Natijada bundan 9 - 10ming oldin dastlaki dehqonchilik va chorvachilik shakllana boshladi.

Insoniyat jamiyatining paydo bodishi bilan biosferaning noogenez bosqichi boshlandi. Bu davrda biosferaning evolyusiyasi insonning ongli mehnat faoliyati tasirida davom etadi. Noosfera tushunchasini 1927 yilda E.Leura tomonidan fanga kiritilgan. Vernadskiyning ta’biriga ko‘ra noosfera - inson mehnati tufayli o‘zgargan biosferadir.

Odamning paydo bodishi va sonini ortishi biosferaning kuchli o‘zgarishlariga sabab boddi. Hozirgi vaqtda insoniyat o‘z extiyoji uchun yer sharining ko‘p qismini va ko‘p miqdorda mineral resurslardan foydalanmoqda.