T a'lim sifatini baholash bo ‘ yicha xalqaro tadqiqotlarni

O‘z navbatida ushbu mashg‘ulotlarda qatnashib, bilim va 
ko‘nikmalarga ega bo‘lgan tinglovchilar umumta’lim maktabla-
rining tegishli fan o‘qituvchisi sifatida darslar orqali o‘tilayotgan 
mavzularni real hayotiy vaziyatlarga bog‘lagan holda tashkil etish 
yo‘lida tajriba orttirishi ko‘zda tutilgan. 

---

33
T/r
Oʻquv 
 
mashgʻuloti 
 
mavzulari
Soati
Mavzular
Amaliy
Mustaqil ish
1
PISA, PIRLS, TIMSS, 
TALIS xalqaro tadqi
-
qotlarining mamlaka-
timiz ta’lim tizimidagi
ahamiyati
3
“Issiqxona sama-
rasi”, “Genetik mo-
difikatsiyalangan 
ozuqa” 
“Meri Monte-
gyu”, “Jismoniy
mashqlar” 
2
Baholash nazariyasi-
ning asoslari. Xalqaro 
va milliy baholash
3
“Asalari oilalari-
ning nobud boʻlish 
sindromi”, “Issiq 
havoda yugurish” 
“Bioxilma-xillik”, 
“Veneraning tran-
ziti” 
3
PISA topshiriqlari 
– tabiiy ilmiy 
savodxonlikni 
baholash vositasi
3
“Semmelvays 
kundaligi”, “Bosh-
qariluvchi koʻzoy
-
naklar” 
“Tamaki chekish 
zarari”, “Non 
uchun xamir” 
4
Tabiiy-ilmiy 
savodxonlik modeli
3
“Barqaror ba-
liqchilik xoʻjaligi”, 
“Kislotali yomgʻir
-
lar” 
“Vulqon otilishla-
ri”, “Yonilgʻi qazil
-
ma boyliklari” 
5
Oʻquvchilarda
hodisalarni ilmiy 
jihatdan tushuntirish 
kompetensiyasini 
shakllantirish,
rivojlantirish va 
baholash yoʻllari
3
“Kiyim”, “Ichimlik 
suvi” 
“Sichqonlarning 
chechak kasalligi”, 
“Grand Kanyon”
6
Oʻquvchilarda
ilmiy tadqiqotlarni 
loyihalash va baholash 
kompetensiyasini 
shakllantirish, 
rivojlantirish va 
baholash yoʻllari
3
“Quyoshdan hi-
moya vositalari”, 
“Salomatlik uchun 
xavflimi?” 
“Tikanbaliqning 
xatti-harakatlari”, 
“Tishlar kariyesi” 
TABIIY – ILMIY SAVODXONLIK
BOʻYICHA REJA VA MAVZU 

---

34
7
Oʻquvchilarda 
ma’lumotlar va 
dalillarni ilmiy 
talqin qilish
kompetensiyasini 
shakllantirish, 
rivojlantirish va 
baholash yoʻllari
3
“Ozon”, “Qushlar 
migratsiyasi” 
“Shamol hiso-
biga energiya 
ishlab chiqarish”, 
“Evolyutsiya” 
8
Oʻquvchilarda 
tadqiqotchilik 
koʻnikmalarini 
shakllantirish va 
rivojlantirish yoʻllari
3
“Ozuqa izlab” 
“Chumolilarning 
izidan ergashish” 
“Zahkashlarni 
oʻrganish”, “Chu
-
valchanglarni sa-
qlash uchun idish 
tayyorlash” 
9
Tabiiy-ilmiy 
savodxonlikni 
shakllantirishda 
integratsion 
darslarning ahamiyati
3
“Transport vosi-
talari”, “Ultrato-
vush” 
“Yulduz
yorugʻligi”, “Kata
-
litik konverter” 
10
Tabiiy-ilmiy 
savodxonlikni 
shakllantirishda 
toʻgarak 
mashgʻulotlarining 
ahamiyati
3
“Jarrohlik
amaliyoti”, “Issiq 
ish” 
“Meteoroitlar va 
kraterlar”, “Lab
-
ni yaltiratuvchi 
vosita” 
11
XXI asr koʻnikmalari. 
Kreativ fikrlash
3
“Suvni tejash” 
“Kelajak 
velosipedi” 
12
PISA tadqiqotining 
kreativ fikrlashni 
baholash qamrov doirasi
3
Fizika, kimyo 
mazmun sohalariga 
oid TIMSS test 
topshiriqlari tahlili
Fizika, kimyo 
mazmun sohalariga 
oid TIMSS test 
topshiriqlari tahlili
13
TIMSS tadqiqotining 
tabiiy fanlar yoʻnalishi 
mazmun sohalari
3
Biologiya, Yer 
haqidagi fan 
sohalariga oid 
TIMSS test 
topshiriqlari tahlili
Biologiya, Yer 
haqidagi fan 
mazmun sohalariga 
oid TIMSS test 
topshiriqlari tahlili
14
TIMSS tadqiqotining 
tabiiy fanlar yoʻnalishi 
“Bilish” kognitiv sohasi
3
“Bilish” kognitiv 
sohasiga 
oid TIMSS 
topshiriqlari tahlili
“Bilish” kognitiv 
sohasiga 
oid TIMSS 
topshiriqlari tahlili

---

35
15
TIMSS tadqiqotining 
“Qoʻllash” kognitiv 
sohasi
3
“Qoʻllash” 
kognitiv sohasiga 
oid TIMSS 
topshiriqlari tahlili
“Qoʻllash” 
kognitiv sohasiga 
oid TIMSS 
topshiriqlari tahlili
16
TIMSS tadqiqotining 
“Mulohaza yuritish” 
kognitiv sohasi
3
“Mulohaza 
yuritish” 
kognitiv sohasiga 
oid TIMSS 
topshiriqlari tahlili
“Mulohaza 
yuritish” 
kognitiv sohasiga 
oid TIMSS 
topshiriqlari tahlili
17
Tabiiy yoʻnalishdagi 
fanlarni oʻqitishda
STEAM ta’limining 
ahamiyati
3
Loyihalar: 
“Oʻsimlik hujayrasi 
modelini yasash”, 
“Suv tegirmonini 
yasash”
“Ekologik qogʻoz” 
loyihasi

---

36
TABIIY – ILMIY SAVODXONLIK
 BOʻYICHA
OʻQUV DASTUR 
 
1. PISA, PIRLS, TIMSS, TALIS xalqaro tadqiqotlarining mamlakatimiz 
ta’lim tizimidagi ahamiyati. 3 soat 
Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “Xalq ta’limi 
tizimida ta’lim sifatini baholash sohasidagi xalqaro tadqiqotlarni tashkil 
etish chora-tadbirlari toʻgʻrisida”gi 997-son qaroriga asosan mamlakatimizda 
tashkil etiladigan xalqaro tadqiqotlar (PIRLS, TIMSS, PISA, TALIS) haqida 
umumiy ma’lumot. Xalqaro tadqiqotlarning natijalari tahlili (Finlyandiya, 
Singapur, Rossiya, Germaniya va boshqa mamlakatlar misolida). Ta’lim 
sifatiga ta’sir koʻrsatuvchi omillar. Malakali oʻqituvchi – sifatli ta’lim kafolati. 
Xalqaro tadqiqotlarda munosib ishtirok etishda tabiiy yoʻnalishdagi fan 
oʻqituvchilarining vazifalari.
 
Amaliy mashgʻulot:
“Issiqxona samarasi”, “Genetik modifikatsiyalangan 
ozuqa” 
Mustaqil ish:
“Meri Montegyu”, “Jismoniy mashqlar” 
 
2. Baholash nazariyasining asoslari. Xalqaro va milliy baholash.
3 soat 
Baholash maqsadlari. Baholash turlari. Baholash mezonlari. PISA 
xalqaro tadqiqotining asosiy yoʻnalishlari (oʻqish savodxonligi, matematik 
savodxonlik, tabiiy-ilmiy savodxonlik, kreativ fikrlash) haqida umumiy 
ma’lumot (ta’rifi, tavsifi, maqsadi). Tabiiy-ilmiy savodxonlik tushunchasining 
ta’rifi, mazmun-mohiyati. 
Amaliy mashgʻulot:
Standart va interfaol PISA topshiriqlarini bajarish, 
ularni tahlil qilish (“Asalari oilalarining nobud boʻlish sindromi”, “Issiq havoda 
yugurish” topshiriqlari misolida har bir savol tabiiy-ilmiy savodxonlikning 
qaysi kompetensiyasi, koʻnikmani baholashini aniqlash).
Mustaqil ish:
“Bioxilma-xillik”, “Veneraning tranziti” topshiriqlarini 
bajarish hamda har bir savol tabiiy-ilmiy savodxonlikning qaysi kompetensiyasi 
koʻnikmani baholashini aniqlash.
 
3. PISA topshiriqlari – tabiiy ilmiy savodxonlikni baholash vositasi. 
3 soat
PISA topshiriqlarining oʻziga xos jihatlari, topshiriqlarning toifalar 
boʻyicha tasniflanishi (kontekst, ilmiy bilish turlari, savolning qiyinlik va 
kognitiv darajalari, savol formatlari).

---

37
Amaliy mashgʻulot:
“Semmelvays kundaligi”, “Boshqariluvchi 
koʻzoynaklar” topshiriqlarini bajarish hamda ularni kontekst, ilmiy bilish 
turlari, savolning qiyinlik va kognitiv darajalari, savol formatlari nuqtai 
nazaridan tahlil qilish.
Mustaqil ish: 
“Tamaki chekish zarari”, “Non uchun xamir” topshiriqlarini 
bajarish hamda kontekst, ilmiy bilish turlari, savolning qiyinlik va kognitiv 
darajalari, savol formatlarini tahlil qilish.
 
4. Tabiiy-ilmiy savodxonlik modeli. 3 soat
PISA tadqiqotining tabiiy-ilmiy savodxonlik modeli bilan tanishish. 
Oʻquvchilarda tabiiy-ilmiy savodxonlikni shakllantirish va rivojlantirishda 
fanga boʻlgan munosabat (tabiiy fanlarga qiziqish, tadqiq etilayotgan
masalaga “Bo‘y”, ilmiy yondashish, ekologik muammolardan xabardorlik)
ni shakllantirishning ahamiyati. Tabiiy-ilmiy savodxonlikning oltita darajasi, 
ularning ta’rifi va tavsifi.
Amaliy mashgʻulot:
“Barqaror baliqchilik xoʻjaligi”, “Kislotali 
yomgʻirlar” topshiriqlarini bajarish va tahlil qilish.
Mustaqil ish:
“Vulqon otilishlari”, “Yonilgʻi qazilma boyliklari” 
topshiriqlarini bajarish va tahlil qilish.
 
5. Oʻquvchilarda hodisalarni ilmiy jihatdan tushuntirish 
kompetensiyasini shakllantirish, rivojlantirish va baholash yoʻllari. 3 
soat
“Sichqonlarning chechak kasalligi”, “Grand Kanyon” PISA topshiriqlari 
misolida hodisalarni ilmiy jihatdan tushuntirish kompetensiyasi va 
koʻnikmalar, ularni shakllantirishga qaratilgan usullar, oʻquv topshiriqlari 
bilan tanishish.