T. A. Xo’jaqulov «muammo tahlili va yechim» fanidan

Nazorat savolari: 
1. Muammaoni hal qilish metodikasi? 
2. Muammaoni hal qilishga kreativ yondashuv ? 
3. Muammaoni hal qilishga
kreativ metodlari hususiyatlari ? 
4. Prepare Action? 
5. Ideye Finding – g‘oyalarni qidirish? 
6. Yexplore the Chellenge (chaqiruvni tadqiq qilish) ? 
XIV BOB. Muammoni yechishda tizimli tahlil jarayonlari. 
Tizimli tahlil qilishni tushunish. 
14.1.
Muammoni yechishda tizimli yondashuvda umumiy 
aspekt 

---

53 
Muammolni yechishda taxlil-murakkab tizimni xar tomonlama 
ichki va tashqi aloqalarini tizimli o‘rganish 
• 
Umumiy 
• 
Konkret 
Muammoni yechishda tizimli yondashuvda umumiy aspekt; 
• 
Bilim 
• 
O‘rganish 
• 
Konkret amaliy qo‘llanish 
• 
Imkoniyatga ega bo‘lish 
• 
Qism va butunlilik 
• 
Sifatlarga ajratish 
Muammoni yechishda tizim tuzilishi; 
• 
Ierarxiyaning turli satxlarida tizim tarkibi 
• 
Quyi tizimlararo va tashqi muxit bilan aloqa xarakteri 
• 
Quyi tizimlararo va tashq muxit bilan aloqa xarakteri
• 
strukturali analiz murakkabligi
Tizim hayotiyligi 
• 
Tizimning xayotiy aylanishining butun jarayonlarini ko‘rib 
chiqish: 
• 
formalashtirish,
• 
rivojlanish,
• 
buzilish
Tizim ehtimolligi; 
Butun tizimni aniq va to‘lig‘icha aniqlanganligi extimolligi
• 
a) maqsadning tarkibi va bildirishi;
• 
b) tub maqsad va topshiriq;
• 
v) ularni amaliy amalga oshirilishi va kerakli uskunalar; 
• 
g) effiktivlik ko‘rsatgichlari;
Tizimni analiz qilish; 
Tizimli analiz natijalaridan tashkil topgan xamma tizim nazariy
qismdan iborat bo‘lishi kerak.
Kerakli natijalarni olish maqsadida olib boriladigan funksional 
amallar bajaruvchi quyi tizim va elementlarga bog‘lik bo‘lgan 
tizimning kirishlarini o‘z ichiga oladi.
Muammoni yechishda tizimning nazariyasi uchun quyidagi jarayonli 
sxemani tavsiya etishimiz mumkin 
• 
1. Bosh maqsadni aniqlash. 

---

54 
• 
2. Maqsadga qarab funksiyani chiqish ko‘rsatgichlari 
(parametrlari)ni nazariyasi. 
• 
3. O‘zida jam qilgan maqsadni tasavvur qilgan holda har bir 
chiqish parametrlarini formalashtirishda tizimni kiruvchi 
o‘zgaruvchilari yozib olinadi. 
• 
4. Kirish va chiqish parametrlarining istalayotgan ko‘rilayotgan 
aloqa yechim talab qilinayotgan masalaning qo‘yilishida aniqlab 
olinadi. 
• 
5. Tizimni masalalar kompleksiga maqsad yo‘naltirilgan 
fomulalashtirish tarkibi uchun axborot modeli yozib olinadi.
• 
6. Maqsad yunaltirilgan masalalar kompleksiin amalga oshiruvchi 
tizimning texnologik strukturasi yozib olinadi. 
• 
7. Tashqi muxit bilan aloqa qiluvchi parametrlar va maqsad 
qaratilgan tizimning texnologik struturasini funksiyalashtirish 
uchun kerak bo‘ladigan shartlar parametrlari yozib olinadi. 
• 
8. Tashqi muxit bilan aloqa va zaruriy shartlar parametrlari 
maqsad sifatida tashkiliy - xo‘jalik ish faoliyati bo‘linmalar uchun 
kelib tushadi. 
• 
9. Ishlab chiqarishni ta’minlovchi maqsadlar analiz qilib 
chiqiladi, xuddi bu texnologik qism uchun ishlab chiqilgandek 
tizim qismlarni ta’minlovchi, chiqish parametrlari yozib olinadi. 
• 
10. Asosiy faoliyatni ta’minlovchi tashkilotning strukturasi yozib 
olinadi. 
• 
11. Quyi tizimlarda elementlar aloqasi uchun koordinatalash 
talab qiluvchi faktorlar ajratiladi. 
• 
12. Maqsadga qaratilgan funksiyalashtirishning asosiy masalasini 
boshqaruvchi va muammolarni boshqaruvchilar formalashtiriladi. 
• 
13. Yopiq konturni boshqaruvini realizatsiya qiluvchi ratsional 
struktura ko‘riladi. 
• 
14. Avtomatlashtirilgan masala kompleksi yozib olinadi.