Хўжалик субъектлари томонидан тузиладиган ҳисоб сиёсатининг таркиби қуйидаги 4 та бўлимларни ўз ичига олади, жумладан:
1. Умумий қоидалар.
Ушбу бўлимда, ҳисоб сиёсатини юритиш ва ҳисоб фаолиятини тартибга солиш учун фойдаланиладиган хуқуқий база ёритилиши керак. У умумий шакилда бўлиб қўйидаги маълумотлар ўз ичига олиши керак:
- ҳисоб сиёсатининг ишлаб чиқишда асосий йўриқнома бўлиб ҳизмат қилган давлатнинг қонун ва норматив хужжатлари, Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлиги, ёки Марказий банк ва бошқа молия ташкилотларнинг норматив хужжатлари тўғрисидаги маълумотни;
- ҳисоб сиёсатининг ичида кўриб чиқилган масалаларни (бухгалтерия ҳисобини юритиш ва шу билан боғлиқ ишларни ташкил қилиш, молия ҳисоботни ташкил қилиш, рискларни классификация қилиш ва улар устидан назорат ўрнатиш ва амалга ошириш билан боғлиқ аниқ кўрсатма ва йўриқномалар тўғрисида умумий маълумотни;
- корхонанинг ички низом ва йўриқномаларни ишлаб чиқиш учун асос бўлиши тўғрисида маълумотни;
- ҳисоб сиёсати корхонанинг қайси бўлимларига тегишлилигини аниқ кўрсатилган маълумотни;
- ҳисоб сиёсатини амал қилиш муддати тўғрисида маълумотни.
2. Ҳисоб услубининг танланган варианти. Ҳисоб сиёсатининг бу бўлимда бухгалтерия ҳисобини юритиш бўйича қўйидаги асосий томонлари белгиланиб ва уни ишлаш механизми аниқ кўрсатилиб берилади:
-бухгалтерия ҳисобини тамойиллари;
-балансдаги ва балансдан ташқари счётлар бўйича бухгалтерия ҳисобини ташкил қилиш тизими;
-пул маблағини ҳисоби;
- банклардан олинган маблағлар ҳисоби;
- молиявий воситалар ҳисоби;
- кредитлар ҳисоби;
-аренда ҳисоби (лизинг ҳисоби; узоқ муддатли ва қисқа муддатли ижара ҳисоби);
3. Молиявий ҳисоботларни шакллантириш - молия ҳисоботга маълумотларни тақдим қилиш;
- молиявий ҳисоботни мақсади;
- молиявий ҳисоботни даврий шакилланиши ;
- молиявий ҳисоботни таркиби;
- молиявий ҳисоботни маъсуллиги;
- пул оқимини ҳисоби;
-фойда ва зарар тўғрисидаги ҳисобот;
- оралиқ молиявий ҳисоботни тузиш;
- консалидинг молиявий ҳисобот;
- молиявий ҳисоботлардаги маълумотларни ёритилиш холати;
- бухгалтерия балансини тузилган кундан сўнг ходисаларни ҳисобга олиш;
- тарафлар билан боғлиқ операциялар тўғрисидаги маълумотни ёритиш ҳолати;
- фундаментал холатларни ҳисоби;
- ҳисоб сиёсатидаги ўзгаришлар ҳисоби;
фаолиятнинг тухтатиш ҳисоби;
4. Хисоб-Операция фаолиятини юритиш - операция риски;
- бухгалтерия назорати.
Корхоналар қоидаларга асосланиб бухгалтерия аппарати таркибини шакллантиради. Бунда ягона бухгалтерия бўлими, бир қанча қатор секторлари, миллий валюта ҳисоби операциялари бўлими, қимматбаҳо қоғозлар операциялари бўлими, хўжалик операциялари бўлими ва бошқа тижорат банклар структурасидаги барча бухгалтерия ходимлари бош бухгалтерга буйсунадилар.
Корхона ҳисоб сиёсатининг моҳиятида ҳисобнинг муҳим вариантларини шу ва бошқа операцияларда ажрата билиши лозим. Шунингдек ҳисоб сиёсатини шакллантиришда узвий боғлиқ солиқларни режалаштириш, ажрата билиш, шулардан келиб чиқиб корхоналар солиқлар баҳолай билишидир. Ҳар қандай ҳолатда солиқларни баҳолай олиш лозим.
Ҳисоб сиёсатини шакллантириш босқичлари:
биринчи босқич - умумдавлат миқиёсида;
иккинчи босқич - корхоналар миқиёсида.
Ҳисоб сиёсатини муқобил усуллари: харажатларни тан олиш, олинган счётлар, товар захиралари, амортизация. Солиқларни солиш мақсадиларида қўлланиладиган усуллар: тўлов вақтидан тан олиш, тўғри ҳисобдан чиқариш, товар-моддий захиралар учун ФИФО (биринчи кирим охирги чиқимга) усулини қўллаш, тўғри чизиқли усулдир.
Ҳисоб сиёсатида молиявий ҳисоботни тузатиш мақсадларида қўлланиладиган усуллари: Ҳисоблаш ва муддатини узайтириш усулларига асосан тан олиш, даргумон қарзлар бўйича захираларни қўллаш, ТМЗларни ўртача тортилган қиймат бўйича, баҳолашнинг қўлланиши ва жадалаштирилган усулда ҳисобдан чиқариш ва бухгалтерия ҳисобининг бошқа объектлари бўйича шакллантирилади.
