С¤з боши ¤рнида

1-вазият:
Сиз ускуналарни ишлаб чиқариш ва сотиш билан шуғулланасиз. Сиз инвентар қиймати $800 бўлган ускунани $1.000 сотиш орқали, қабул қилинган муддатидан бошлаб бир йил ўтгандан кейин тўлаб бериладиган вексельга алмаштирдингиз. Капиталнинг ўртача тортилган қиймати 5 фоиз, чегараланган фоиз ставкаси эса 7% ташкил этади. Жорий тушум = $934 ($1.000/107%).
$934 тушум сотиш санасига ва $66 векселнинг амал қилиш муддати тугагунга қадар бир маромда тақсимланган даромад сифатида тан олинади.

Молиявий ҳисобот моддалари	ФЗҲ/ББ	Дт	Кт
Вексель	ББ	$1.000
Тушум	ФЗҲ		$934
Олиш учун кечиктирилган фоизлар	ББ		$66
Ускунани сотиш ҳисоби
Сотиш таннархи	ФЗҲ	$800
Заҳиралар	ББ		$800
Сотилган ускуна қиймати
Олиш учун кечиктирилган фоизлар	ББ	$5.5
Олинган фоизлар	ФЗҲ		$5.5
Ойлик ўтказма – келажакда кутилаётган даромадлар 12 ой мобайнида хар ойда бир хил миқдорда тушумга олиб борилади
Пул маблағлари	ББ	$1.000
Вексель	ББ		$1.000
1 йидан сўнг – олинган пул маблағлари

Даромад операция билан боғлиқ бўлган иқтисодий наф ташкилот томонидан олиниши эҳтимоли мавжуд бўлганидагина тан олинади. Баъзи ҳолларда, бундай эҳтимол, товон олинмагунча ёки ноаниқлик бартараф бўлмагунча, мавжуд бўлмаслиги мумкин. Масалан, чет эл ҳукумати сотишдан олинган товонни хорижга ўтказилишига рухсат бериши ноаниқ бўлиши мумкин. Бундай рухсат берилганида, ноаниқлик бартараф бўлади ва даромад тан олинади. Бироқ, даромадга киритилган сумманинг ундириб олиниши тўғрисида шубҳа (ноаниқлик) тўғилганида, ундириб олиб бўлмайдиган ёки қопланиши эҳтимоли бўлмаган сумма олдин тан олинган даромад суммасининг тузатилиши эмас, балки харажат сифатида тан олинади.

3.1.3. Хизматларни кўрсатиш

Хизматларни кўрсатиш бўйича операциянинг натижасини ишончли баҳолаб бўлса, операция билан боғлиқ бўлган даромад операциянинг ҳисобот даври охиридаги тугалланиши даражасига боғлиқ равишда тан олинади. Операциянинг натижасини қуйидаги шартлар бажарилганда ишончли баҳолаш мумкин бўлади:
- даромаднинг суммасини ишончли даражада баҳолаш мумкин;
- операция билан боғлиқ иқтисодий наф ташкилот томонидан олиниши эҳтимоли мавжуд;
- операциянинг ҳисобот даври охиридаги тугалланиш даражасини ишончли баҳолаш мумкин; ва
- операция бўйича амалга оширилган харажатларни ҳамда операцияни охирига етказиш учун зарур харажатларни ишончли баҳолаш мумкин.
Даромадларнинг операциянинг тугалланиши даражасига боғлиқ равишда тан олиниши, кўпинча, тугалланиш даражаси (фоизи) усули деб юритилади. Бу усул бўйича, даромад хизматлар кўрсатилган ҳисобот даврларида тан олинади. Даромаднинг ушбу усул бўйича тан олиниши давр давомида кўрсатилган хизматларнинг ҳажми ва фаолият натижалари тўғрисида фойдали маълумот беради.
БҲХС 11 ҳам даромадларнинг ушбу усул бўйича тан олинишини талаб этади. БҲХС 11 нинг талаблари одатда хизматларни кўрсатишни қамраб оладиган операция бўйича даромадларни ва улар билан боғлиқ харажатларни тан олишда қўлланилиши мумкин.
2-вазият: Сиз донни икки бирлик қишлоқ хҳжалиги техникасига айрбошлаябсиз. Улардан бирининг бозор нарҳи - 400$. Бошқа бири бозор нарҳига эга бўлмасада уни ўрнига 375 $ қийматида дон билан таъминлайсиз. Айирбошлаш учун дон захираларда 500$лик қийматда ҳисобланмоқда. Сизнинг даромадингиз - 775$, янги асосий воситалар қиймати - 775$ни ташкил этади.