Suzishning nazariy asoslari

GAVDA MUVOZANATI
Suzishda gavda muvozanatini saqlash muhim masalalardan biri hisoblanadi. Chunki, suv yuzida qalqib turgan suzuvchining gavdasi hamma vaqt gorizontal va turg'un muvozanatda bo'lmaydi. Bunga sabab suyak, muskul, pay uncha-muncha ёg' to'qimalaridan iborat oyoq-qo'llarning, ya'ni gavda quyi qismi solishtirma og'irligining o'pka joylashgan gavda yuqori qismining solishtirma og'irligidan ko'pligidir. Shuning uchun suzuvchi suvda qo'llarini gavda bo'ylab uzatib yotarkan, chanoq yaqiniga joylashgan og'irlik markazi, ko'krak qafasiga yaqin joylashgan bosim markazidan (suzuvchanlik markazi) 2-6 santimetr uzoqlikda bo'ladi. Shu bilan birga bosim markaziga joylashgan va yuqoriga itaruvchi suvning bosim kuchi, og'irlik markaziga joylashgan va pastga yo'nalgan gavdaning og'irlik kuchi bilan qo'shilib qo'sh kuchni hosil qiladi, natijada gavda o'zining ko'ndalang o'qi atrofida aylana boshlaydi. Bu holat oyoqning pastga tushishi bilan birga bosim markazi og'irlik mrkazidan yuqorida va bir vertikal to'g'ri chiziqda joylashguncha davom etadi. Suv betida ko'krakda yoki chalqancha yotib gavdaning gorizontal holatini saqlash uchun qo'lni bosh uzra oldinga cho'zish kerak. Qo'l holatining yetarlicha uzatilmaganligi natijasida og'irliklik markazini gavdaning ko'ndalang o'qi bo'ylab bosim markaziga yaqinlashtiradi. Gavdaning va qo'l-oyoqlarning yetarlicha uzotilmaganligi natijasida og'irlik va bosim kuchi ko'ndalang o'q atrofiga joylashadi, bu esa gavdaning uzunasiga joylashgan o'qi atrofida aylanma harakatni hosil qiladi. Qo'l yoki oyoqni suvdan ko'tarish natijasida gavda bir tomoni bilan aylana boshlaydi. Suzuvchining qo'l-oyog'i, boshining holati, og'irlik va bosim markazi bir-biriga nisbatan turlicha joylashishi mumkin va bu holat gavdaning suvdagi suzuvchanligiga ta'sir ko'rsatadi. Shuning uchun qismlarning har qanday o'zgarishi turg'un, muvozanat vaziyatidagi gavdaga darrov ta'sir etadi.
Urtacha solishtirma og'irlikka ega bo'lgan kishilarga muvozanat holatini saqlash oson, chunki suvning yuqoriga itaruvchi kuchi og'irlik kuchidan katta bo'ladi. Yuqori solishtirma og'irlikka ega bo'lgan kishilarda buning aksini kuzatish mumkin. Ko'pchilik odamlar gavdaning gorizontal holatini faqat sirg'anish orqali saqlashadi, depsinishdan olingan sirg'anish tezligi so'nishi bilan oyoqlar sekin-asta suvga bota boshlaydi. Bu sirg'anish paytida hosil bo'lgan ko'taruvchi kuchning gavdaga ta'sirining so'nishi bilan xarakterlanadi. Suv yuzida yotgan odam siljimasdan turib gavdaning biror bo'lagi joyini o'zgartirmoqchi bo'lsa, muvozanat buziladi va turg'unlik yo'qoladi. Oyoqni ko'tarib tushirish bilan siqilgan hajm formasi o'zgaradi, bu gavda muvozanat holatining buzilishiga olib keladi. Demak, bosim markazining holati og'irlik markaziga nisbatan o'zgaradi. Harakat apparatlarining (oyoqlarning) aktiv harakatidan hosil bo'ladigan quvvat hisobiga gavdaning barqarorligi yaxshilanadi. Suzishni yaxshi bilmaydigan kishilarda gavdaning gorizontal holatini saqlash uchun ko'p muskul kuchlanishi talab qilinadi.