«suyuqlik va gaz mexanikasi»

Absolyut temperaturaning SI xalqaro birliklar sistemasidagi birligi:

• Kelvin shkalasida 0K – gradus Kelvin (T0K kabi belgilanadi);
• Selsiyning yuz graduslik shkalasida 0C – gradus Selsiy (t0C kabi belgilanadi) kabi yoziladi;
• absolyut nol temperatura Kelvin shkalasida T = 00K, Selsiy shkalasida t = –273,150C dan boshlanadi;
• Kelvin va Selsiy shkalalari orasidagi bog‘lanish: T0K = 273,150C+t0C.

1.2.1. Bosim, temperatura, zichlik, solishtirma og’irlik
8
Zichlik. Mexanik nuqtai nazardan cheksiz kichik hajmning zichligi yoki o‘rtacha zichlik deb uning massasining hajmiga nisbatiga aytiladi.
Bir jinsli modda (suyuqlik) uchun zichlik formulasi ρ = M / V, bu yerda M – suyuqlikning massasi (kg); V – suyuqlikning hajmi (m3).
Ko‘p hollarda zichlik o‘rnida solishtirma hajm ishlatiladi.
Zichlikka teskari bo‘lgan kattalik solishtirma hajm deb ataladi:
uning birligi zichlikning teskari birligiga teng.
Zichlikning SI xalqaro birliklar sistemasidagi o‘lchov birligi kg/m3.
Gazlarning zichligi ko‘pincha, gram taqsim litrda (g/l) o‘lchanadi (1 kg/m3 = 1 g/l).
Suyuqlik zichligining muhim xususiyatlari:

• ba’zi suyuqliklar zichligining o‘zgarishi uchun ularning bosimi juda keskin o‘zgarishi zarur;
• suv (suyuq fazasida) ko‘pincha siqilmaydigan (zichligi o‘zgarmaydigan) suyuqlik deb faraz qilinadi.
• harakatlanayotgan muhitning zichligi temperatura va bosimdan, uning bosimi esa muhit harakatining xarakteridan bog‘liq;
• suvdan boshqa barcha suyuqliklarning zichligi temperatura oshishi bilan kamayadi;
• suv t=40C da yuqori anomal zichlikka ega, ya’ni ρ = 1000 kg/m3.

1.2.1. Bosim, temperatura, zichlik, solishtirma og’irlik
9
Solishtirma og‘irlik. Hajm birligidagi moddaning (suyuqlikning) og‘irlik miqdori solishtirma og‘irlik deyiladi va  harfi bilan belgilanadi.
Bir jinsli modda (suyuqlik) uchun  = G / V, bunda G – suyuqlikning og‘irligi; V – uning egallagan hajmi.