Suv ostida sakson ming kilometr

1  Hozirgi  zamon  fanining  m a’lumotlariga  ko‘ra  okeanning  eng

 

chuqur yerlari  10 kilometrdan sal oshadi.

174

---

midagi  chuqurlik  qiziqtiradigan  bo'lsa,  aytishim 

mumkinki, u to'rt ming metrdan oshmaydi.

Kapitan  Nemo  shu  so'zlarni  aytib,  lyuk  tomon 

yurdi  va  temir  narvondan  pastga  tushdi.  Men  ham 

uning  ketidan  salonga  kirdim.  Parrak  o'sha  zahoti 

harakatga kelib, lag yigirma milya tezlikni ko'rsatdi.

Keyingi  kunlar,  hatto  haftalarda  kapitan  Nemo 

huzurimga kamdan  kam  tashrif buyurdi.  Men  u  bi­

lan  har  gal  oradan  anchagina vaqt  o'tganda  uchra- 

shib  turdim.  Kapitanning yordamchisi  har  kuni  er­

talab  o'z  vaqtida  kuzatuv  o'tkazib,  olingan  natija- 

larni kartaga tushirib borar edi.

Konsel bilan Ned Lend har kuni  soatlab  men bi­

lan  birga  bo'lardilar.  Konsel  sherigiga  suvosti  say- 

rimizning mo'jizalarini  hikoya  qilganda,  garpunchi 

unda ishtirok etmaganiga endi astoydil achinar edi.

Ammo men uni yana okean o'rmonlarini sayr qi­

lish imkoniyati bo'lib qolar, deb umidvor etar edim. 

Deyarli har kuni salon derazalaridagi temir to'siqlar 

bir necha soatga ochilar va har gal biz  suvosti  dun- 

yosining mo'jizalaridan hayratlanar edik.

«Nautilus»  endilikda  yuz  va  yuz  ellik  metr 

oralig'idagi chuqurlikda  janubi  sharq tomonga suzar 

edi.  Ammo  bir kuni  chuqurlikka tushishga  ishtiyoq- 

mand  kapitanning  allaqanday  injiqligi  natijasida,  u 

kemani  dengiz  tubiga  qarab  ikki  ming  metrga  tu- 

shirdi. Yuz gradusli termometr noldan yuqori to'rt-u 

chorak  gradusni  ko'rsatar  edi.  Bu  harorat  shu  chu- 

qurlikdagi barcha kengliklarda bir xil bo'lsa kerak.

Yigirma oltinchi noyabr, tungi  soat uchda «Nau­

tilus»  Rak  tropigini  uzunlikning  172-gradUsida  ke- 

sib  o'tdi.  Ertasi  kuni  biz  1779-yilning  14-fevralida 

mashhur  kapitan  Kuk  halok  bo'lgan  Sandvichev 

orollari yonidan o'tdik.

Biz  yer  aylanasi  bo'ylab  sayohatimizning  bosh-

175

---

lanishidan buyon to‘rt ming sakkiz yuz oltmish lyo1 

masofani bosib o'tdik.

29-noyabrda  ertalab  palubaga  chiqib,  shamol 

esayotgan  tomonda,  ikki  milya  masofada,  Ga- 

vay  orollar  tizmasini  tashkil  etuvchi  mitti  oroldan 

eng kattasi  -   Gavayni  ko'rdim.  Men  haydalgan  da- 

lalarni,  sohil  boylab  yastanib  yotgan  tog  etakla- 

ri  va  tog1  tepaliklarini,  balandligi  dengiz  sathidan 

besh  ming  metr  keladigan  Muna-Rea  tepaligi  osti- 

dagi vulqonlarni aniq ko'rdim.

«Nautilus» hamon janubi sharq tomon borar edi. 

U  1-dekabrda  ekvatorni  uzunlikning  142-gradusida 

kesib  o‘tdi,  4-dekabrda  esa,  hech  qanday  esda  qo- 

ladigan  voqeasiz  Markiz  orollari  gruppasiga  yetib 

keldik.

Men  janubiy  kenglikning  8-gradus  57-minutida 

va g'arbiy uzunlikning 139-gradus 32-minutida joy- 

lashgan  Markiz  orollaridan  eng  yirigi  Nukagivada 

Martin  cho'qqisini  ko'rdim.  Ammo  kapitan  Nemo 

yerga yaqinlashishni  xush ko'rmasligi uchun  to g n i 

qoplab olgan qalin o'rmonlardan bo'lak hech narsa- 

ni ko'rib bo'lmadi.

Bu  yerdagi  suvga  tashlangan  to'rlarga  go'shti 

juda  mazali  ko'kish  tovlanadigan  oltinrang  bir  ne­

cha  makrel  va  kumushrang  tovlanadigan  havorang 

yashil  sarganlar ilindi.  Bu baliqlar darhol  dasturxo- 

nimizni bezadi.

Fransiya  bayrog'i  hilpirab  turgan  bu  ajoyib 

orollar  bilan  xayrlashgach,  4-dan  11-dekabrgacha 

«Nautilus»  yana  salkam  ikki  ming  milya  yurdi. 

0 ‘tayotganda  har  narsaga  qiziquvchan  kalmarlar- 

ning juda katta to'dasini  uchratdik.  Esda  qoladigan