Сунъий интеллект

2. Tushunchalar strukturasi. 
Sun`iy intelekt va kognitiv psixologiya bo`yicha ko`plab mutaxassislar intelektning 
asosiy xususiyati – inson ongida barcha tushunchalarning ma`lum tarmoq yordamida 
birlashganlgi deb hisbolaydi. Shuning uchun bilimlar bazasida faqatgina atamalar 
emas balki ensiklopediya – atamalar izohi va ularning bir-biri bilan bog`lanishi 
muhimdir. Ushbu jarayonda bilimlar muhandisi oldidagi asosiy muammolardan biri 
suhbu bog`lanishni o`rnatishdir. Ekspert va muhandis ish jarayonida kognitiv 
psixologiya natijalariga mos keluvchi tushunchalar ierarxiyasini yaratishdan 
iboratdir.
 
3. Foydalanuvchi lug`ati 
Umumiy kod va tushunchalar strukturasi qatlamidagi lingvistik natijalar adekvat 
bilimlar bazasini qurish uchun yo`naltiriladi. Shuni unutmaslik zarurki, oddiy 
foydalanuvchi malakasi predmet sohasidagi maxsus tilni butunlay tushunmasligi 
mumkin. Foydalanuvchi interfeysini yaratishda tizim qulay, tushunarli va shaffof 
bo`lishi uchun umumiy kod lug`atiga qo`shimcha ishlov berishga to`g`ri keladi.
Bilimlar muhandisi ish jarayoniga salbiy tasir etuvchi quyidagi lingvistik 
muammolarni keltirish mumkin: 
- turli tilda suhbat qurish 
- terminlarni noadekvativ interpretatsiya qilish 
Рис.44. Схема получения общего кода. 
Maishiy til 
Adabiyotlardagi 
maxsus terminlar 
Ekspertning
maxsus
terminologiy
asi 
Umumiy 
kod 
Umumilmiy 
termin 
Bilimlar 
muhandisi 
Ekspert 

---

62 
- foydalanuvchi tili va umumiy kod orasidagi farq yo`qligi.
Nazorat savollari: 
1. Bilim olishning psixologik jixatlari nimada? 
2. “Gnoseologiya” nimani o`rganadi? 
3. Nima uchun bilimlar muhandisligi ikki marta gnoseologiya deb ataladi? 
4. Ilmiy bilish kriteryalarini nimalar tashkil etadi? 
5. Umumiy kod tushunchalar strukturasidan nimasi bilan farqlanadi? 
6. Foydalanuvchi interfeysini yaratishda nimalarni hisobga olish zarur? 
7. ET yaratishda qanday talablar qo`yiladi? 
8. Qanday holatlarda ET qurish ma`noga ega? 

---

63