Сунъий интеллект

Bilimlar olishning lingvistik jihatlari 
Intelektual axborot texnologiyalarini yaratishda asosiy masalalardan biri - ekspert 
bilimlarini kompyuter xotirasida adekvat ifodalash. Bu informatikada yangi 
yo`nalish, ya`ni inson bilimi va uni EXM hotirasida tasvirlash – bilimlar 
muhandisligi yo`nalishini yaratilishiga olib keldi. Bilimlar muhandisligi bilimlarni 
yig`ish, ularni tahlil etish va intelektual tizimlar uchun ularni formallashtirish 
masalalari bilan shug`ullanadi. Bunda bilimlar olishning lingvistik jihatlari ko`rib 
o`tiladi.
Bilimlar muhandisi va ekspert orasidagi muloqot bevosita suhbat orqali yani 
lingvistika yordamida amalga oshadi. Bunda asosiy 3 ta asosiy muammoni ko`rsatish 
mumkin: 
1. Umumiy kod muammosi.
Bizni asosan ikkita til – muhandis tili va ekspert tili qiziqtiradi. Muhandsi tili 
quyiidagi 3 ta tashkil etuvchidan iborat: 
- Tayyorgarlik davrida maxsus adabiytolardan olgan predmet sohasidagi 
atamalar; 
- Uning nazariy bilimlaridagi umumilmiy atamalar 
- Maishiy suhbat tili 
Ekspert tili esa: 

---

61 
- O`z sohasidagi terminalogiya 
- Umumilmiy atamalar va maishiy til; 
- Ekspert sih jarayondagi neologism - yangi terminlar (kasbiy jargon) 
Agar ikki ishtirokchining maishiy va ilmiy tili bir-biri bilan deyarli mos tushsa, u 
holda umumiy kod – umumiy til o`zaro munosabatning muvaffaqqiyatli bo`lishiga 
ximat qiladi. Keyinchalik bu umumiy kod predmet sohasidagi bilimlar bazasini 
tashkil qiluvchi semantic tarmoq sifatida shakillantiriladi: 
Umumiy kodni ishlab chiqish ekspert tomonidan ishlatiladiga atamalarni tuzib 
chiqish va ularning manosini aniqlashdan boshlanadi. Odatda bu predmet sohasi 
lug`atini tashkil etadi. Keyin ularni guruhlash va sinonimlarini aniqlanadi. Umumiy 
kodni shakillantirish predmet sohasidagi atamalarni manosi bo`yicha guruhlash bilan 
yakunlanadi.