Sultonmurod Olim, Sunnat Ahmedov, Rahmon Qo‘chqorov

Savol va topshiriqlar
1. G ‘azal hajmi va mavzusi haqida ma’lumot bering.
2. Asar qofiyasi va radifini tahlil qiling. Radif va qofiyada ishlatilgan 
so‘zlar aslan qaysi tildan olingan?
3. Matla’dagi 
«mardumliq»
va 
«mardum»
so‘zlari o‘rtasidagi bog‘liqlik va 
farq nimadan iborat?
4. Oshiqning yorga sadoqati baytlarda qanday badiiy vositalar orqali 
ko‘rsatiladi?
5. G ‘azal baytlarini ketma-ketlikka amal qilgan holda sharhlang.
6. Soch g‘azalda qanday ramziy ma’noni ifodalab kelgan?
7. Oxirgi ikki baytda qaysi m a’noda lirik qahramon jon va o‘lim 
tushunchalarini tilga oladi?
8. G ‘azalni yodlang.
«BO‘LDUM SANGA» RADIFLI G‘AZAL
Ko‘rgali husnungni zor-u mubtalo bo‘ldum sanga,
Ne baloliq kun edikim, oshno bo‘ldum sanga.
Har necha dedimki, kun-kundin uzay sendin ko'ngul, 
Vahki, kun-kundin batarrak mubtalo bo'ldum sanga.
Men qachon dedim, vafo qilg'il manga — zulm aylading, 
Sen qachon deding, fido bo'lg'il manga — bo‘ldum sanga.
Qay pari paykarg'a dersen, telba bolding bu sifat,
Ey pari paykar, ne qilsang, qil manga, bo'ldum sanga.
Ey ko'ngul, tarki nasihat ayladim, ovora bo‘l,
Yuz balo yetmaski, men ham bir balo bo'ldum sanga.
Jomi Jam birla Xizr suyi nasibimdur mudom, 
Soqiyo, to tarki joh aylab gado bo'ldum sanga.

---

G ‘ussa changidin navoe topmadim ushshoq aro,
To Navoiydek asir-u benavo bo'ldum sanga.
«G‘aroyib us-sig‘ar»ning 16-g‘azaIi.
Muhtaram o‘quvchi!
Navoiyning oldingi g‘azallari tahlilida ko‘rdingizki, shoir bu 
janrga oid asarlarda har bir baytga olam-olam m a’no yuklaydi, 
kutilmagan, ohoriy, jozibador ifoda, bayon va tasvir vositalaridan 
foydalanadi, qalamining kuchini ko‘rsatadi.
«Bo‘ldum sanga» radifli g‘azal ham bundan mustasno emas. U 
turkiy she’riyat uchun eng an’anaviy ramali musammani malizuf 
(yoki maqsur), ya’ni 
«foUotun —foUotun —foUotun —foilun
(yoki 
foilon)»
vaznida (taqte’si: —V ---- / — V ----- / — V ----- / — V —) yozilgan.
G ‘azal baytlari mazmunini bir-bir tahlil etishning asar umum- 
moliiyatini bilishda aloliida о‘mi borligini ko‘rdik. Shu tariqa ishqiy 
mavzuni yoritishda g‘azalning juda keng imkoniyatlari borligini ham 
liis etamiz. Shoir jomi Jamni (u ko‘ngilda Alloh aks etishiga ishora), 
Xizr suvini (u abadiy yashashga, ya’ni Yaratgan vasliga yetishga 
ishora) tilga olib, talmih san’ati namunalarini yaratadi.
M atla’da esa 
«navoe»
(«bir navo») so‘zi bilan 
«Navoiy»
taxallusining ham qo‘llanislii ajib lisoniy joziba hosil qilgan.