Sug’oriladigan yerlarning samaradorligini oshirishda tuproq eroziyasi va unga qarshi kurash chora-tadbirlari. Sug’oriladigan yerlarning samaradorligini oshirishda tuproq eroziyasi va unga qarshi kurash chora-tadbirlari

Himoya maqsadlarida makkajo’xorini poloslarga chigit bilan bir vaqtda ekiladi va bunda polosalar enini 20 m qilib olish mumkin. Urug’lar ikki-to’rt qatorli maxsus seyalkalar bilan ekiladi. Bunday ekinlar g’o’za nihollarini may-iyun oylarida shamol uchirib yoki yotkizib ketishdan saqlashi mumkin.

• Himoya maqsadlarida makkajo’xorini poloslarga chigit bilan bir vaqtda ekiladi va bunda polosalar enini 20 m qilib olish mumkin. Urug’lar ikki-to’rt qatorli maxsus seyalkalar bilan ekiladi. Bunday ekinlar g’o’za nihollarini may-iyun oylarida shamol uchirib yoki yotkizib ketishdan saqlashi mumkin.

Tuproqni himoya qilish uchun mo’ljallangan almashlab ekishlar.

• Kuchli bo’ronlar turganida shamol uchirib yuradigan chang asosiy qismi yer yuzasiga yaqin 0-50 sm li qatlamda uchishi aniqlangan. Bunday changni tutib qolish uchun bedaga boshoqli ekinlar qo’shib ekish mumkin. Buning uchun qumli tuproqlarda polosalar enini 14-15 m, oralarini 28-30 m qilib, qumloq va yengil qumoq tuproqlarda enini huddi shunday olib 45-60 m oralatib kuzda boshoqli ekinlar qo’shib beda ekiladi. Bu ekinni belgilangan normada azot bilan va gektariga 150-200 kg hisobidan fosfor bilan o’g’itlalandi. Shunday qo’shib ekishda beda bilan boshoqli ekinlar hamda g’o’za nisbati 1:3 bo’ladi.

Loyqa solish.

• Yengil, uchib ketadigan tuproq zarrachalarining bir-biriga qovushishini yaxshilash va ularning eroziyaga bardoshliligini oshirish maqsadida sug’orish va kollektor-zovur tarmoqlarini tozalashda chiqarib tashlanadigan loyqadan foydalanish mumkin. Loyqa solish normasi 600-700 t/ga tekislanayotgan qumlarda 1000 t/ga bo’lishi zarur.

Chirindi qatlami qum tagida ko’milib qolib ketgan tuproqlarda chukur haydashni qo’llash.

• Eroziyaga uchragan tuporoqlar ichida chirindili qatlam qum tagida kolib ketganlari ko’p uchraydi. Farg’ona vodiysida bunday tuproqlar 70 ming gektarga yakin. Buxoro vohasida 80 ming gektar erni tashkil qiladi. Bunday tuproqlar Qoraqalpog’iston, Xorazm va boshqa viloyatlarda ham uchraydi. Odatda yuqorigi qatlam qumoq yoki qumli unumdorligi past qalinligi turlicha 40 dan 100 sm gacha bo’ladi va mana shu qatlam tagida chiridi va azotga boy bo’lgan, turli qalinlikdagi qumloq qatlam etadi. Eroziya jarayonini bartaraf qilish uchun chuqur haydash yo’li bilan ko’milib qolgan qatlamni ag’darish zarur, bunda qo’sh foyda ko’riladi birinchidan tuproqni shamol uchirib ketishi (eroziya) tuxtaydi va ag’darilgan unumdor qatlam g’o’zaning tez usishiga va hosildorlikning ortishiga yordam beradi
• Chuqur haydash S-100 traktor yoki shu tipdagi traktorlarga tirkalgan plantaj plugi bilan (60-80 sm chuqurlikda yumshatadigan) bajariladi