Subtropik mintaqaning tabiiy iqlimiy sharoi ti va tuproq oblastlari


Subtropik sernam -  o' rmon oblasti



Download 233,46 Kb.
Pdf ko'rish
bet2/3
Sana27.09.2021
Hajmi233,46 Kb.
#187100
1   2   3
Bog'liq
Subtropik mintaqaning tabiiy

Subtropik sernam -  o' rmon oblasti 


Ushbu oblast materiklaming sharqiy gumid hududlarini egallagan bo'lib, yiliga 1000 mm 

dan 2500 mm gacha yog'in yog'adi. Asosan Shimoliy yarim sharda Shimoliy Amerikada 

AQSHning janubi-sharqiy shtatlarida va Sharqiy Osiyoda Xitoyning janubi-sharqiy 

viloyatlarida, Tayvan orolida, Yaponiyaning janubida,shuningdek, Kaspiy dengizining 

janubi-g'arbiy sohilidagi Lenkoran (Ozarbayjon) shahri atroflarida tarqalgan.Janubiy 

yarim sharda janubiy Amerikada, ya’ni Braziliyaning janubi, Urugvay, Paragvay, 

Avstraliyaning bir qismi, Yangi Zelandiyaning shimoliy qismlarini qamragan. Tuproq 

qoplamida q izil va sariq tuproqlar asosiy o'rinni egallasa-da, Janubiy yarim shaming 

nisbatan namgarchilik kam bo'lgan (800-1000 mm) hududlarida q i z g ‘ish qora 

tuproqlar ham tarqalgan.Qizil va sariq tuproqlar tarqalgan hududlarda asosan 

avgitporfiritli tub jinslar ko ' p  tarqalgan. Bular yuzasida qizil tusli elyuviy, delyuviy, 

prolyuviy va allyuviy yotqiziqlari to'plangan bo‘ladi. Tahlillar ona jins tarkibida temir 

oksidlari ko‘p va kaolinitlar yo‘qligini ko‘rsatadi (Bahodirov, Rasulov, 1975,309-b.). 

Qizil tuproqlar asosan andezitli otqindi jinslaming ferrolitli nurash po‘stlari va ulaming 

qayta yotqizilishidan shakllanadi.Sariq tuproqlar esa asosan parchalanishi qadimgi dengiz 

terrasalari va ularga tutashgan tog'  yonbag*irlarida elyuvial loyli slanets va loylarda 

shakllangan. Ulaming qizil tuproqlardan asosiy farqi .  ferralitning kamligi hamda 

cho'kindi jinslarda paydo boflishdir. Qizil va sariq tuproqlar uchun suv bilan yuvilish 

tartibi va  kislotali reaksiya xarakterlidir. Ulaming ustki qatlamida gumus miqdori uncha 

ko‘p  emas hamda qatlam unchalik qalin bo‘lmaydi. QizgMsh qora tuproqlarning gumus 

qatlami qalin (50-60 sm), gumus miqdori esa 10 % va undan ham ortadi. Bu tuproqlar 

asosan sernam iqlimli o ‘rmonlarda paydo bo‘lgan. Janubiy Amerika qizil tuproqlari igna 

bargli va igna bargliaralash o'rmonl ar ostini egallagan, qizg‘ish qora tuproqlar esa baland 

bo‘yli o ' t  o'simliklari bilan band bo'lgan subtropik pampalarda shakllangan. 

Avstraliyaning ushbu oblasti uchun t o g ' l i  relyef xarakterli va tuproq qoplamida sariq 

va sarg ‘ish - qo ‘ng 4r tuproqlar ustuvor. 

S u b t ro p i k  kserofit - o ' r mon va b u t a  -  d asht oblasti Mazkur oblast hamma 

materiklarda tarqalgan bo'lib, O'rta dengiz bo'yi, Kichik Osiyo, Kavkazortining markaziy 

qismlari,  Janubiy va Sharqiy Osiyo (Hindiston, Pokiston, Myanma, Xitoyning j uda katta 

maydonlari), Shimoliy Amerika (Texas, Nyu-Meksika,  Arizona, Kalifomiya shtatlari), 



Avstraliya, Janubiy Afrika (Kalaxari cho'lining janubi) va Janubiy Amerikani o ' z  ichiga 

oladi. Ulaming  barchasi murakkab t e l y e f  tuzilishiga ega b o'li b, tog'  tizmalari, yassi 

tog'liklar, plato va tog' oralig'i botiqlarining almashinib kelishi xarakterli. Shu bois katta 

hududlarda gorizontal tuproq zonalari namoyon bo'lmay, tog' balandlik mintaqalari 

hukmronligi yaqqol ifodalangan. Tuproq qoplamida jigarrang va sur jigarrang tuproqla 

keng tarqalgan. U yoki bu guruh tuproqlari orasida o'zi ga xos qora  subtropik tuproqlar 

ham muhim o'rin  tutadi Jigarrang va sur ji garrang tuproqlar asosan sial -  karbonatli 

nurash po'stida shakllangan bo'lsa-da, jigarrang tuproqlar past bo'yli siyrak kserofit 

o'rmonlar ostida, sur jigarranglari esa butali subtropik dashtlar ostida uchraydi. 

Avstraliyada jigarrang tuproqlar quruq evkalipt o'rmonlar ostida, O ' r t a  dengiz 

mamlakatlarida boshoqli o ‘tlar bilan qoplangan dag‘al bargli doimiy yashil butalar  

(makvis) yoki bargini t o ‘kuvchi butalar (shiblyak) ostida rivojlanadi. Ular uchun 

mavsumiy nam sharoitda suv bilan yuvilmaslik  tartibi xarakterlidir. Jigarrang 

tuproqlarda gumus miqdori 5-8 % ni tashkil etadi, reaksiyasi meyorga yaqin. Sur 

jigarrang tuproqlar jigarrang va bo‘z tuproqlar o ‘rtasidagi o ‘tkinchi holatni egallaydi. 

Ular jigarrang tuproqlardan kesmasining kam loylashganligi hamda gumus miqdorining 

unchalik ko‘p  emasligi (2-4 %) bilan farqlanadi. Bundan tashqari ular o ‘rtasidagi 

tafovutning asosi gidrotermik tartib hisoblanadi. Qora subtropik tuproqlar asosan yassi, 

yuzasi kam       o ‘yilgan tekisliklar yoki botiqlarda rivojlansa-da, ba‘zan daryo vodiylari 

va  dengiz bo‘yi terrasalarida ham uchraydi. Ba‘zilar ushbu tuproq genezisi va 

rivojlanishi gidromorf bosqich bilan bog‘liqligini qayd etsalar-da, ular avtomorf 

sharoitlarda ham uchraydi. Ularda gumus miqdorining ko‘pligi, suv bilan yuvilmaganlik 

tartibi va loyli karbonat qatlamining mavjudligi uni qora tuproqlarga yaqinlashtiradi. 

Biroq, qurg‘oqchil issiq mavsumda j uda qattiqlashadi va yuzasi yoriladi, namgarchilikda 

esa j uda bo‘kib ketishi va boshqa xususiyatlari bilan tipik qora tuproqlardan farqlanadi. 


Download 233,46 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish