Subtropik mintaqaning tabiiy iqlimiy sharoi ti va tuproq oblastlari

---

Subtropik  mintaqaning tabiiy -  iqlimiy sharoi ti va tuproq  oblastlari 

Yer shari tuproq qoplamining 20 % li subtropik mintaqada joylashgan. Mintaqa umumiy 

maydonining 29 % ini tog‘li hududlar  ishg'ol etgan. Unga tutash mo'tadil va tropik 

mintaqalardan subtropik mintaqaga o ‘tish, iqlim va butun tabiatning asta – sekin 

miqdoriy o ‘zgarishi bilan bormasdan, yozda tropik havo, qishda esa mo'tadil havo 

hukmronligining almashinishi asosida ro‘y beradi. Subtropik iqlimning mohiyati ham ana 

shundan iborat. Subtropik mintaqa tabiatining xarakteri yana k o' p jihatdan iqlimdan 

tashqari litosferaning holati, ya’ni yer po‘sti yoriqlariga ham bog'liqdir. Mintaqaning g 

‘arbiy qismida o ' r t a  dengiz tipiga xos iqlim oblasti shakllangan bo'li b, yog'in (900 

mm atrofida) asosan qishda yog'adi, yoz j uda qurg'oqchil, namlanish 59 % dan 

oshmaydi. Materiklarning ichkarisiga tomon qurg'oqchilik ortadi va quruq  subtropik 

iqlim oblasti shakllanadi. Subtropiklaming sharqiy ocean bo'yi hududlarida yog'in k o ' p  

va yil bo'yi yoqqanligidan bir xilda nam subtropik iqlim oblasti vujudga kelgan. 

Subtropik mintaqada havoning o'rtacha harorati 14 °C, yozda tropik havo 26 °C gacha 

isisa, qishki mo'tadil havo harorati 5-6 °C,  hatto 0 °C ga tushib, qor yog'adi. Mintaqada 

10 °C dan yuqori bo'lgan o'rtacha sutkalik havo  harorati yig'indisi 4000-8000°, 

vegetatsiya davri 200 kundan 365 kungacha davom etishi mumkin. Issiqlik resursi 

qishloq xo'jalik ekinlaridan yiliga ikki marta hosil olishga imkon yaratadi. Tuproq hosil 

bo'lishi asosan sial karbonatli va sho'rlangan nurash po'stida  r o ' y  beradi. 

Tuproqlarning gorizontal zonalligi cheklangan tarzda namoyon bo'lsa-da, fatsial 

xususiyatlar yaxshi aks etgan. Subtropiklarda asosan namlanishga bog'liq tarzda, okean 

sohillaridan quruqlikning ichkarisiga tomon landshaftlar va tuproqlarning almashinuvi 

sodir bo‘ladi. Subtropik mintaqada uch guruh tuproq oblastlari farqlanadi: l)qizil va sariq 

tuproqli semam o ‘rmon (subtropik semam o ‘rmon)  oblasti, 2) jigarrang va sur jigarrang 

tuproqli kserofit - o ‘rmon va buta - dasht (subtropik kserofit - о ‘rmon va kserofit - 

dasht) oblasti, 3) bo‘z  va turli cho'l tuproqli chala cho'l va cho‘l (subtropik chala cho‘l va 

c ho'l) oblasti.