Strategik menejment

Tarmoqni ta’riflovchi umumiy iqtisodiy ko’rsatkichlar

Tarmoqdagi umumiy vaziyat va undagi raqobatning tahlili asosiy iqtisodiy ko’rsatkiyalarni o’rganishdan boshlanadi. Bu ko’rsatkichlar quyidagilardan iborat:

1. 
   Bozor hajmi.
   
2. 
   Raqobat miqyosi (mahalliy, mintaqaviy, dunyo)
   
3. 
   Bozorning o’sish sur’atlari va u rivojlanishning qaysi bosqichda ekanligi
   
4. 
   Raqobatchilar soni va ularning hajmi.
   
5. 
   Xaridorlar soni va ularning moliyaviy imkoniyatlari.
   
6. 
   Integratsiya qaerga qarab ketyapti?
   
7. 
   Texnologik o’zgarishlarning yo’nalishi va sur’atlari.
   
8. 
   Tarmoqqa kirish va undan chiqishning osonligi.
   
9. 
   Raqobatchilar mahsuloti va xizmatlarining tabaqalanish darajasi.
   
10. 
    Kompaniyaning ishlab chiqarish hajmi, yuklarni tashishni tashkil qilish, marketing va reklamani tashkil qilish tejamkorlikka erishish imkonining mavjudligi.
    
11. 
    Tarmoqdagi «o’qitish tajriba» egri chizig’i ijobiy tendentsiyaga egami? 12.Tarmoqqa zarur bo’lgan kapital sarmoyalar qo’yilayaptimi?
    

13.Tarmokdagi daromad darajasi umumiy daromad darajasida pastmi yoki yuqori?
Ushbu ko’rsatkichlar bo’yicha soha «portretini» tuzib, so’ng tahlil qilish maqsadga muvofiq. Buning uchun ushbu jadvalda ayrim iqtisodiy ko’rsat-kichlarning strategik jihatdan muhimligiga doir ma’lumotlar keltirilgan.

Tarmoqdagi asosiy iqtisodiy ko’rsatkichlarning strategik ahamiyati.

3.1.jadval

Ko’rsatkich	Ko’rsatkichning strategik ahamiyati
Bozor hajmi	Kichik bozorlarda katta va yangi raqobatchilarni jalb qilish tendentsiyasi kuzatilmaydi; katta bozorlar muayyan tarmoqlarda raqobatchilik ustunligini mustah-kamlash maqsadida turli kompaniyalarni sotib olmoqchi bo’lgan korporatsiyalarni o’ziga jalb qiladi.
Bozor hajmining ortishi	Jadal sur’atlar bilan o’sish yangiliklarga olib keladi, o’sishning sekinlashishi esa raqobatni kuchaytiradi va zaif raqiblarni kurashdan siqib chiqaradi
Ishlab chiqarish quvvat larining ortiqchaligi yoki tanqisligi	Ortiqcha ishlab chiqarish quvvatlari xarajatlarni ko’paytirib, daromadni kamaytiradi, ularning tanqisligi esa xarajatlarga oid teskari tendentsiyalarga olib keladi
Tarmoqning da romadliligi	Yuqori daromadli tarmoqlar ham yangiliklarga olib keladi
Kirish chiqish to’siqlari	Katta to’siqlar mavjud firmalarning mavqeini va daromadlarini himoya qiladi, to’siqlar past bo’lganda esa yangi firmalarning kirib kelishi ularga salbiy ta’sir ko’rsatadi

Tovar xaridorlar uchun qimmat	Ko’pchilik xaridorlar tovarni eng past narxlarda sotib oladilar
Standartlashtirilgan tovarlar	Xaridorlar bir sotuvchidan boshqasiga oson o’tishlari mumkin.
Tex nologiyaning tez o’zgarishi	Texnologiya va asbob-uskunalarga ajratilgan investitsiya-lar ularning eskirib qolishi tufayli o’zini oqlamay qolish xavfi kuchayadi
Kapitalga qo’yilgan talablar	Katta talablar investitsiyalarga oid qarorlarga tanqidiy munosabatda bo’ladi, investitsiyalash payti muhim bo’lib boradi, kirish va chiqish to’siqlari kuchayadi
Vertikal integratsiya	Kapitalga nisbatan qo’yilgan talablar kuchayib boradi, ko’pincha raqobatli differentsiatsiya hamda integratsiya darajasi turlicha bo’lgan firmalar o’rtasidagi qiymat differentsiatsiyagi kuchayadi
Ko’lamdan tejash	Narx bo’yicha raqobatlashish uchun zarur bo’lgan bozor hajmi kattalashadi
Tovarning tez yangilanishi	Tovarning hayot tsikli qisqaradi

3. Tarmoqdagi raqobat kuchlarini tahlil qilishda Maykl Porterning