Stirol xaqida umumiy tushuncha Stironing olinishi va xossalari 3

5.1-
 
Rasm. Stirol olishning prinsipial texnologik sxemasi 
1-benzolni alkillash reaktori; 2-neytralizator; 3,4-rektifikatsion kolonna; 5-
etilbenzolni degidrirlash apparati; 6-kondensator; 7-9-rektifikatsion kalonna. 
Oqimlar: I-benzol; II-etilen; III-AlCl
3
; IV- ta’sirlashmagan benzol; V-etil-benzol; VI- 
polietilbenzol; VII-bug’; VIII-suv; IX-benzol va toluol aralashmasi; X-stirol; XI- 

---

qoldiq.
 
Etilbenzolni degidrirlash adiabatik tipidagi reaktorda amalga oshiriladi. Bug’ 
katalizatorlarning qatlamlari ustidan tepaga pastga xolatda o’tadi. Kerakli issiqlik 
qisman issiqlik almashinuvchi xamda qizdirgichlar yordamida beriladi. Bunda 
reaktordan chiqayotgan issiqlik issiqlik almashinuvchi qurilmada sovutiladi va buning 
natijasida suv bug’lari va organik birikmalar kondensatsiyalanadi. Ularning tarkibi 
quydagicha (% da): 
Stirol- 37,0; Benzol - 0,6; Etilbenzol - 61,1; Smola - 0,2; Toluol - 1,1. 
Aksariyat hollarda stirol qo’llaniladigan joyda olinadi. Stirol bochka yoki 
sisternalarda tashiladi. Stirol uzoq vaqt saqlanadigan yoki tashiladigan bo’lsa, unga 
gidroxinon qo’shib quyiladi. Bu xollarda qo’llashdan oldin uni ingibitordan tozalash 
lozim. 
Stirolni tarkibida qo’shimchalar bo’lishi polimerlanish jarayoniga va polimerni 
xossalariga salbiy ta’sir ko’rsatadi. Masalan, divinilbenzol, mis, uni qotishmalari, 
kislorod, kolloid saqlovchi birikmalar. 
α-metilstirol 
α-metilstirolga nisbatan kam ishlatiladi, odatda u boshqa turdagi 
polimerlar bilan kirishi yaxshi, shu bilan birga aksariyat hollarda u yoki bu texnologik 
xossalarini rostlash maqsadida ishlatiladi. 
α-metilstirol izopropilbenzolni digirogenlash yordamida olish mumkin
C
6
H
5
CH(CH
3
)
2
----------- ► C
6
H
5
C(CH
3
)=CH
2
+ H
2
Keyingi usul kumolni oksidlab olinadi, jarayon uchta bosqichda ketadi 
Xosil bo’lgan maxsulot ishqor bilan (NaOH) ishlov berilsa demetilfenilkarbinol 
xosil bo’ladi. Va uni 200 
o
C, Al
2
O
3
sharoitida degratatsiya qilinsa α-metilstirol xosil 
bo’ladi, ammo bu usul nisbatan qimmatdir. 
C
6
H
5
C(CH
3
)=CH
2
- ksilin spetsifik xidli xarakatlanayotgan suyuqlik. 
Molekulyar massasi 118, zichligi 906,g kg/m, qaynash temperaturasi 163 
0
C. α-
metilstirol kislorod bilan birikib peroksidlar xosil qiladi. Shu sababli uzoq muddatli 
saqlashda yoki tashishda unga ingibator qo’shiladi. Toza monomer termik yoki radikal 
polimerlanishga moyilligi kam. U aksariyat hollarda somonomer sifatida ishlatiladi.