Statistikaning qo`llanilishi



Download 1,58 Mb.
bet8/8
Sana07.01.2022
Hajmi1,58 Mb.
#326860
1   2   3   4   5   6   7   8
Bog'liq
6-Mavzu. O’RTACHA MIQDORLAR

Tartib raqami

Xodimlar soni, kishi

Oylik ish haqi, dollar

Ish haqi fondi, dollar

A

f

x

xf =M

1

4

1350000

5400000

2

5

1420000

7100000

3

10

1510000

15100000

Jami

19

-

27600000

X=M/M/X=(M1+M2+...+Mn)/(M1/X1+M2/X2+...Mn/Xn)=(5400000+7100000+15100000)/(5400000/1350000 + 7100000/1420000+15100000/1510000) = 1452600,3 so’m

Fermer xo’jaliklari

tartib raqami

2019yil

2020 yil

Hosildorlik, ts/ga

Ekin maydoni, ga

Hosildorlik, ts/ga

Yalpi hosil, ts

1

23

250

24

6128

2

24

300

26

7800

3

26

320

25

7750

Talabalar bilimini shakllantirish uchun masala

Masala. Paxta etishtirish bilan shug‘ullanuvchi fermer xo‘jaligi bo‘yicha 2019 va 2020 yillar uchun berilgan quyidagi ma’lumotlar asosida har bir yil uchun o‘rtacha hosildorlik darajasi aniqlansin:

O‘rtacha arifmetik miqdorning matematik hususiyatlari asosida o‘rtachani hisoblashni ancha soddalashtirishimiz mumkin. Buni o‘rtachani shartli moment usulida hisoblash misolida ko‘rib chiqamiz:



Arifmetik o`rtachani «shartli moment» usulida hisoblash

 

1-misol. O‘rtachani shartli moment usulida hisoblash tartibini quyidagi ma’lumotlar asosida ko‘rib chiqamiz:

A=240 dollar va K= 40 dollar

Oylik ish haqi miqdori bo‘yicha ishchilarning guruhlanishi, dollar

Ishchilar soni, kishi

 

(f)



Interval o‘rtacha qiymati, dollar

(x)


X-A

 

 

140 gacha

140-180


180-220

220-260


260-300

300 dan yuqori



60

100


135

150


55

30


120

160


200

240


280

320


-120

-80


-40

0

40



80

-3

-2

-1



0

1

2



- 80

-200


-135

0

55



60

Jami

530

-

-

-

- 515

+ 115 -400

dollar

Geometrik o`rtacha miqdor

Geometrik o`rtacha – shunday ilmiy qoidaga asoslangan o`rtachaga aytiladiki, u bilan o`rtalashtirilayotgan miqdorlarni almashtirish natijasida bu miqdorlarning o`zaro ko`paytmalari natijasi o`zgarmasligi va to`plam bir-liklari bo`yicha geometrik progressiya bo`yicha taqsimlanishi zarur.

3. Tuzilmaviy o`rta ko`rsatkichlar. Moda va Mediana

O`rtacha miqdor o`zgaruvchan miqdorlarning o`rtacha qiymatidir. U to`plam uchun xos bo`lgan umumiy tendensiyani, qonuniyatni ifodalashi bilan bir qatorda belgining ayrim qiymatlarini niqoblaydi. Vaholanki, bozor iqtisodiyoti hayotiy masalalarni yechishda belgining aniq qiymatlariga tayanishni taqozo etadi. Masalan, kiyim-kechak va poyafzalga bo`lgan talab ularning o`rtacha o`lchami bilan emas, balki har bir o`lchamning aniq soniga nisbatan belgilanadi. Shuning uchun taklif istiqbolini belgilash ham ana shunday ma`lumotlarga asoslanadi. Avtomashina uchun benzinga, butlovchi qismlarga, balonlarga bo`lgan talab ham ularning o`rtacha belgi qiymatlariga binoan emas, balki ularning aniq turlariga qarab aniqlanadi. Taklif ham shunday ko`rsatkichlarga asoslanadi.

Milliy valyutani qadrsizlanishi inflyatsion jarayon kyechishi - bozor iqtisodiyotining yo`ldoshi va xususiyatidir. Bu jarayonni o`rganish bozor baholari ustidan muntazam kuzatish olib borishni talab qiladi. Ammo baholar uchun kuchli konyukturaviy tebranish xos bo`lib, ular savdo shaxobchalari, ayrim sotuvchilar va oluvchilar va vaqt sayin keng ko`lamda tebranib turadi. Ayni bir xil va bir miqdordagi mahsulot uchun bozorda turli tuman baholar kuzatiladi. Shu sababli ularning hammasini qayd qilib bo`lmaydi, amalda har bir mahsulot uchun bozorda eng ko`p uchraydigan modal baho qayd qilinadi, xolos.

Shartnomani bajarish darajasi bo`yicha korxonalar guruhi (foizda)

Kor-xona-lar soni

ni


Shartnoma bo`yicha mahsulot yetkazib berish hajmi (mln.so`m), fi

Shartnomani o`rtacha bajarish darajasi %,

 

 

 

 

A

1

2

3

4

5

6

7

80 gacha

80-90


90-100

100-110


110-120

120-130


130 va undan yuqori

1

3

5



9

7

5



4

20

60

100



180

140


100

80


75

85

95



105

115


125

135


1500

5100


9500

18900


16100

12500


10800

1

3

5



9

7

5



4

75

255


475

945


805

625


540

-3

-2

-1



0

1

2



3

Jami

34

680

 

74400

34

3720

 

O`rtacha nisbiy miqdorni oraliqli variatsion qatorlarda hisoblash

 

Birinchi guruhning quyi chegarasi noma`lum, uni shartli ravishda ushbu guruhning yuqori chegarasi (80) dan keyingi guruh oralig`ining kengligi (90-80=10) ayirmasiga teng deb qabul qilamiz, ya`ni 80-10=70%. Natijada bu guruh uchun shartnomani bajarish o`rtacha darajasi (70+80)/2=75%. Boshqa guruhlar uchun ham quyi va yuqori darajalar yig`indisi yarmini hisoblaymiz. Oxirgi guruhda yuqori chegara noma`lum. Uni shartli ravishda bu guruh quyi darajasi (130%) ustiga oldingi guruh oraliq kengligini qo`shishga teng qilib qabul qilamiz, ya`ni 130+10=140%. U holda oxirgi guruh uchun shartnomani o`rtacha bajarish darajasi (130+140)/2=135%. Endi o`rtacha uchun vazn belgilash kerak.

Ma`lumki, shartnomani bajarish darajasini aniqlash uchun haqiqatda yetkazib berilgan mahsulot hajmini shartnomada ko`zlangan miqdori bilan taqqoslanadi. Demak, shartnomada ko`zlangan mahsulotni yetkazib berishni o`rtacha uchun vazn qilib olinadi. U haqida ma`lumotlar 2-ustunda keltirilgan. Shunday qilib:

Agarda ayrim korxonalar yoki ularning guruhi shartnomada bir xil hajmda mahsulot yetkazib berishi ko`zlangan bo`lsa, u holda tortilgan arifmetik o`rtachaning vazni qilib korxonalar sonini olish mumkin. Misolimizda, barcha guruhlarda bir korxonaga nisbatan shartnomalarda o`rtacha 20 mln. so`m mahsulot yetkazib berish ko`zlangan. Shuning uchun umumiy shartnomani o`rtacha bajarish darajasini quyidagicha aniqlash mumkin:


O`rtacha arifmetik qiymat.

  • O`rtacha arifmetik qiymat — o`rtacha qiymat bo`yicha taqsimlashning eng ko`p tarqalgan turi hisoblanadi. U kuzatilayotgan sonlar yig`indisini sonlar miqdoriga bo`lish orqali aniqlanadi.
  • Misol uchun Х1,X2, ..., Хn, dan iborat sonlarni tanlash uchun o`rtacha qiymat

     


Formulani qisqartirish uchun, elementlarning summasi shunday qilib yoziladi

Riski juda yuqori darajaga ega bo`lgan 15 fondning besh yillikdagi rentabelligining o`rtacha arifmetik qiymatini aniqlaymiz.

Fond Rentabellik

Amer. Century GiftTrust Inv. = -2,8

АХР Strategy Aggressive А = 5,5

Berger Small Company Growth Inv = 8,3

Consulting Group Small Cap Growth = 4,3

Fidelity Aggressive Growth = 5,9

Invesco Growth Inv = -0,7

Janus Enterprise . = 6,5

Janus Venture = 9,8

John Hancock Small Cap Growth A = 7,6

MS Mid Cap Equity Tr. В = 9,6

PBHG Growth = -1,2

FondRentabellik

RS Emerging Growth

А Rydex ОТС Inv

Van Kampen Aggressive Growth A


Tanlangan o`rtacha qiymat quyidagicha hisoblanadi.


Demak, juda yuqori riskli o`zaro bog`liq fondlarning o`rtacha yillik rentabelligi 6,08 ga teng. Bu yaxshi daromad, ayniqsa bank yoki kredit ittifoqi omonatchilari huddi o`sha paytda oladigan 3-4%ga nisbatan

O`RTACHA ARIFMETIK QIYMATNI QACHON HISOBLASH KERAK?

  • O`rtacha arifmetik qiymat tanlashning har bir elementiga bog`liq bo`lganligi sababli, ekstremal qiymatlarning mavjudligi natijaga yetarlicha ta’sir ko`rsatadi.
  • Bunday hollarda o`rtacha arifmetik qiymat raqamli ma’lumotlarning ma’nosini buzib yuborishi mumkin

E’tiboringiz uchun rahmat!!!


Download 1,58 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish