Statistikaning qo`llanilishi

b) Tortilgan arifmetik o`rtacha

Tortilgan arifmetik o`rtacha – o`rtalashtirilayotgan miqdorlarni ularning to`plamda uchrashish soni bilan tortib olib hisoblangan o`rtachadir.

2-misol. Bir kichik korxonadagi xodimlarning oylik ish haqlari to‘g‘risida quyidagi berilgan ma’lumotlar asosida korxona xodimlarining o‘rtacha oylik ish haqlari miqdori hisoblansin:

Tartib raqami	Xodimlar soni, kishi	Oylik ish haqi, dollar	Ish haqi fondi, dollar
A	f	x	xf=M
1	4	1350000	5400000
2	5	1420000	7100000
3	10	1510000	15100000
Jami	19	-	27600000

1452600,3 so’m

Demak, kichik korxona xodimlarining o‘rtacha oylik ish haqi 1452600,3 dollarni tashkil qilibdi.

1. Garmonik o`rtacha miqdor

Garmonik o`rtacha – shunday o`rtacha miqdorga aytiladiki, u bilan o`zgaruvchilarni almashtirayotganda ularning teskari qiymatlari yig`indisi o`zgarmas miqdor deb qaraladi.

Garmonik o`rtachada o`zgaruvchi miqdorlarning teskari qiymatlarining yig`indisi, ya`ni

o`zgarmas miqdor deb qaraladi.

a) Oddiy garmonik o`rtacha:

yoki qisqacha:

3-misol. Ikkita ishchi 8 soat mobaynida detallarga ishlov berdi. Ish davomida birinchi ishchi 1- detalga 24 minut, ikkinchisi esa 32 minut vaqt sarfladi. Har ikkala ishchi o‘rtacha bir detalga qancha vaqt sarflaganini hisoblaymiz.