Statistika, ma’lumotlar va statistik fikrlash i-bob. Mundarija

1.3. Statistikaning asosiy unsurlari


Statistik usul (metod)lar esperimental birliklarning bosh to’plamini o’rganish, tahlil qilish va bilim uchun foydalidir.

Eksperimental (yoki kuzatiladigan) birlik – bu ob’ekt (masalan, inson, buyum, bitim yoki hodisa) bo’lib, biz u to’g’risida ma’lumotlar yig’amiz.

Bosh to’plam – bu birliklar to’plami (odatda, insonlar, ob’ektlar, operatsiyalar yoki hodisalar) bo’lib, ularni o’rganishga biz qiziqamiz.

Masalan, bosh to’plam o’z ichiga (1) AQShdagi barcha yollangan xodimlarni, (2) Kaliforniyada barcha ro’yxatdagi saylovchilarni, (3) OITSdan xar bir aziyat chekayotganlarni, (4) muayyan yig’ish liniyasida o’tgan yili ishlab chiqarilgan barcha avtomobillarni, (5) United Airlines ga texnik xizmat ko’rsatish ob’ektidagi ehtiyot qismlarning butun zaxirasini, (6) ma’lum yil davomida Makdonalds restoranining darchasidan yo’lovchilar tomonidan jami qilingan xaridlarni, yoki (7) ta’til mavsumi davomida shtatlar orasidan o’tadigan avtomagistralning muayyan qismida sodir bo’ladigan barcha halokatlar to’plamini oladi. E’tiboringizni shularga jalb qilsangiz, bosh to’plamning birinchi uchta misoli (1-3) to’plam(guruh)larni ifodalasa, keyingi ikkitasi (4-5) ob’ektlar to’plamini, keyingisi (6) operatsiyalar to’plamini va oxirgisi (7) hodisalar to’plamini ifodalaydi. Shuni unutmanki, har bir guruh o’z ichiga bosh to’plamning barcha birliklarini qamrab oladi.
Bosh to’plamni o’rganishda, biz to’plam birligining bir yoki bir qancha tavsifiga yoki xususiyatlariga diqqatimizni jalb qildiq. Biz bunday tavsifnomani o’zgaruvchan deb ataymiz. Masalan, biz hozirgi davrda AQShdagi ishsizlarning yoshi, jinsi va ta’lim olgan yillari soni to’g’risidagi o’zgaruvchi ma’lumotlarga qiziqishimiz mumkin.