Statistika, ma’lumotlar va statistik fikrlash i-bob. Mundarija

Statistik xulosa – bu tanlamani tashkil etuvchi axborotlar asosida bosh to’plam haqida prognozlashtirish va ba’zi bir boshqa umumlashtirishlarni baholashdir.
Ya’ni, biz bosh to’plamning katta qismini bilish uchun katta bo’lmagan tanlamani tashkil etuvchi axborotlardan foydalanamiz.¹
Shunday qilib, 1500ta tanlanmadan sotsiolog agar saylov so’rov o’tkazilgan kunda bo’lib o’tgan bo’lsa, yoki u saylov kuni oqibatlarini oldindan ko’ra bilgan holda uning natijalaridan foydalanib, har bir prezidentlikka nomzod uchun ovoz beradigan barcha saylovchilarning foizini baholashi mumkin.

1.1-misol
Statistika muammolarning
asosiy unsurlari –
Teletomoshabinlarning yoshi



M uammo Variety (2009 yil 27 avgust) ma’lumotlariga ko’ra,
CBS, NBC, ABC kanallaridan uzatiladigan televizion dasturlarda tomoshabinlarning o’rtacha yoshi 51 yilni tashkil etgan. Faraz qilaylik, raqobat qiluvchi tarmoq (masalan, Fox) rahbariyati Fox tomoshabinlarining o’rtacha yoshi 51 yildan kichik degan taxminni keltirmoqda. O’zlarining taxminini tekshirish maqsadida, ular Foxning 200ta tomoshabinlaridan tanlanma tashkil etadi va har birining yoshini aniqlaydi.
a. Bosh to’plamni tavsiflang;
b. Qiziqtirgan o’zgaruvchilarni tasvirlang;
v. Tanlamani tavsiflang;
g. Xulosani bayon qiling.
Yechimi
a. Bosh to’plam televizion tarmoq rahbariyatining manfaatini ifodalash uchun to’plam birliklarini tashkil etib, u Foxning barcha tomoshabinlarining yig’indisidir.
b. Har bir tomoshabinning yoshi(yil hisobida)ni qiziqtiruvchi o’zgaruvchi hisoblanadi.
v. Tanlanma bosh to’plamning muhim xususiyatlarini namoyon etishi zarur. Ayni holatda bu Fox rahbariyati tomonidan tanlab olingan 200ta tomoshabindir.
g. Bizni qiziqtirgan mantiqiy xulosa bosh to’plamdagi jami tomoshabinlar uchun tanlanmadagi 200ta tomoshabin ega bo’lgan ma’lumotlarni umumlashtirishni ko’zlaydi. Xususan, rahbariyat tomoo’abinlarning o’rtacha yoshi (51 yildan kichik bo’lishi mumkinli aniqlashni va baholashni hohlaydi. Bunda tanlanmadagi o’rtacha yoshni hisoblash yo’li orqali erishiladi va ushbu o’rtacha yordamida bosh to’plam uchun o’rtacha yosh baholanadi.