Statistika fanidan glossariy

Tanlama kuzatish deb shunday qisman kuzatishga aytiladiki, bunda o’rganilishi zarur bo’lgan to’plamning barcha birliklari emas, balki ma’lum tartibda tanlab olingan birliklari o’rganiladi.
Bosh to’plam – o’rganilishi lozim bo’lgan to’plam.
Tanlama to’plam – bosh to’plamdan tekshirish uchun tanlab olingan to’plam.
Reprezentativ xato – bosh va tanlama to’plam ko’rsatkichlari o’rtasidagi tafovut, farq.
Tanlamaning reprezentativligini ta’minlash usullari:
Tasodifiy tanlash. Bosh to’plamdan birliklar qur’a yoki chek tashlash usuli bilan olinsa, bunday tanlash tasodifiy tanlash deyiladi.
Mexanik tanlash. Bosh to’plamdan birliklar ma’lum oraliq bo’yicha tanlab olinsa, bunday tanlash mexanik tanlash deb ataladi.
Uyali (seriyali) tanlash. Tanlama to’plam bosh to’plamdan seriyalar (guruhlar)ni tanlash asosida hosil qilinsa, bunday tanlash uyali (seriyali) tanlash deyiladi.
Tipik tanlash. Bir jinsli guruhlarga bo’lingan bosh to’plamdan birliklarni tanlash asosida tanlama to’plamni hosil qilish tipik tanlash deb ataladi. Bu tanlashda birliklar bo’lingan guruhlar salmog’iga mutanosib ravishda yoki mutanosib bulmagan tartibda tanlab olinishi mumkin.
Takrorlanuvchi tartib – bunda tanlab olingan birlik tanlamaga kiritilgandan so’ng bosh to’plamga qaytariladi.
Takrorlanmaydigan tartib - bunda tanlab olingan birlik tanlamaga kiritilgandan so’ng bosh to’plamga qaytarilmaydi.
Balansli aloqa korxona resurslari (mablag’lari)ning yaratilishi manbalari va ulardan foydalanishni ifodalaydi.
Ko’rsatkichlarning komponentli aloqasi ko’paytuvchi shaklida ko’rsatkichga kirgan alohida komponentlarning o’zgarishi natijasida statistik ko’rsatkichning o’zgarishini ifodalaydi.
Omilli aloqada ikki belgi: omil va natijaviy belgi qatnashadi va bu aloqa turi faqat variatsion qatorlarda uchrashi mumkin.
Funktsional bog’lanishda bir o’zgaruvchi belgining har qaysi qiymatiga boshqa o’zgaruvchi belgining aniq bitta qiymati mos keladi.