Statikaning asosiy tushuncha va qoidalari

4
. Sferik sharnir va tovon tegi (podpyatnik). АО sterjen О nuqtada sferik sharnir vositasida berkitilgan bo’lsa, bu sterjen O nuqtadan o’tuvchi har qanday o’q atrofida faqat aylana oladi (3-rasm, a). 3-rasm

Sferik sharnirning reaksiya kuchi O nuqtadan o’tadi, lekin qaysi tomonga yo’nalishini oldindan aytib bo’lmaydi. Sferik sharnirning reaksiya kuchini tanlab olingan koordinata o’qlariga parallel yo’nalgan

tashkil etuvchilarga ajratib, ularni jismning muvozanat shartlaridan aniqlanadi. To’g`on tegining bog’lanish reaksiya kuchi ham fazoda istalgan tomonga yo’nalgan bo’lishi mumkin (3-rasm, б).

5. Vaznsiz sterjen vositasidagi sharnirli bog’lanish. O’z og’irligi hisobga olinmaydigan, uchlaridan boshqa nuqtalariga hech qanday kuch qo’yilmagan sterjenlarga vaznsiz sterjenlar deyiladi. Jism uchlari sharnirli biriktirilgan ingichka sterjenlar vositasida mahkamlangan bo’lsin (4-rasm).

U holda sterjenning А va В nuqtalariga qo’yilgan ikkita kuch ta‘sir qiladi; muvozanatda bo’lganda bu kuchlar bir to’g’ri chiziq bo’ylab, ya‘ni АВ bo’ylab yo’naladi. Ta‘sir va aks ta‘sir qonuniga ko’ra sterjen ham jismga АВ bo’ylab yo’nalgan kuch bilan ta‘sir qiladi. Demak, reaksiya kuchi sterjen o’qi bo’ylab yo’nalgan bo’ladi.