Statikaning asosiy tushuncha va qoidalari

Statik aniq va statik aniqmas masalalar.

Berilgan masalada noma‘lumlar soni muvozanat tenglamalar soniga teng bo’lsa, statik aniq masala deyiladi. Yuqorida ko’rib o’tilgan masalalar statik aniq masalalar edi.

Noma‘lumlar soni muvozanat tenglamalar sonidan ortiqcha bo’lsa, bunday masala statik aniqmas masala deyiladi.

Ikkala uchi qo’zg’almas silindrik sharnirli tayanchga biriktirilgan АВ to’sin berilgan bo’lsin (15-rasm, a). To’sinni С nuqtasiga burchak ostida va D nuqtasiga perpendikulyar yo’nalgan kuchlar ta‘sir etayotgan bo’lsin. А va В tayanchlar silindrik sharnirli qo’zg’almas tayanchlar bo’lgani uchun ularning reaksiya kuchlarini tashkil etuvchilarga ajratamiz. Bu kuchlar tekislikdagi kuchlarni tashkil etadi. Demak muvozanat tenglamalari uchta bo’ladi. Shu sababli masala statik aniqmas masala.

Masalani statik aniq bo’lishi uchun tayanchlardan birini (masalan, В tayanchni) qo’zg’aluvchan silindrik sharnirli tayanch bilan almashtirish mumkin (15-rasm,б).

B tayanchning reaksiya kuchi bitta dan iborat bo’ladi. Endi tenglamalar soni noma‘lumlar soniga teng bo’ladi. Masala statik aniq masalaga aylandi.

Nazariy mexanikada statik aniq masalalar yechiladi. Statik aniqmas masalalar materiallar qarshiligi va qurilish mexanikasi fanlarida yechiladi.