Statik biokimyо

Kerakli asbob va reaktivlar:

  probirka, gaz gorelkasi, 1% glyukoza eritmasi, 1% laktoza 

eritmasi, 1% maltoza eritmasi, Feling reaktivi  

Ishning bajarilishi: 

Probirkaga 1%  glyukoza eritmasidan 1-2 ml quyib, unga teng hajmda Feling reaktividan 

qo’shiladi va aralashma ohistalik bilan qaynaguncha qizdiriladi. Reaktsiya natijasida qizil rangli 

---

mis(I)-  oksid  cho’kmasi  hosil  bo’lishi  kuzatiladi.  Bu  reaktsiyani  boshqa  uglevodlar  –  maltoza, 

laktozalar ham hosil qiladi, saxaroza va kraxmal bilan esa qizil cho’kma hosil bo’lmaydi, chunki 

ular qaytaruvchanlik xossasiga ega emas.  

Disaxaridlar 

Disaxaridlar  tabiatiga  ko’ra  monosaxaridlarning  glyukozidi  hisoblanadi.  Faqat  u  yerda 

radikal  ham  monosaxarid  qoldig’idan  iborat.  Demak,  disaxaridlar  ikkita  monosaxarid 

qoldig’ining  o’zaro  birikishidan  hosil  bo’ladi.  Ularning  umumiy  formulasi  C

12

H

22

O

11

. 

Disaxaridlar bog’lanish tipiga qarab ikki guruhga bo’linadi: 

1)  maltoza  tipidagi  disaxaridlar  –  ularning  hosil  bo’lishida  birinchi  monosaxaridning 

glyukozid  gidroksogruppasi  bilan  ikkinchisining  to’rtinchi  uglerod  atomidagi  spirt  gruppasi 

orasida kislorod ko’prigi hosil bo’ladi. Shuning uchun bu disaxaridlar erkin aldegid gruppasiga 

ega  bo’lib,  monosaxaridlar  singari  qaytaruvchanlik  xossasini  namoyon  qiladi.  Bu  guruhga 

maltoza, laktoza, tsellobioza kiradi. 

2)  tregaloza  tipidagi  disaxaridlar  –  bu  guruhga  kiruvchi  shakarlarda  har  ikkala 

monosaxarid molekulasidagi glyukozid  gidroksogruppasi bog’ hosil qilishda ishtirok etadi. Shu 

sababli qaytaruvchanlik xossasini namoyon qilmaydi. Bu guruhning asosiy vakili saxarozadir.