Standartlari

 
 tomonlar 
 
 
ochib berish
da 
), masalan, tadbirkorlik 
ktining boshqaruvi yoki 
bosh ijrochi direktoriga, taqdim qilinadigan ichki 
asoslanishi kerak. 
Agar hisobot davri oxirida ochib berilgan miqdoriy 
tadbirkorlik 
davr mobaynida risklarga duchorligi 
tasavvurni bermasa, 
tadbirkorlik 
bunday 
tasavvurni shakllantiradigan 
kerak. 
Tadbirkorlik 
moliyaviy instrumentlarning turkumlari 
quyidagilarni ochib berishi kerak:
(a) 
ushbu tadbirkorlik sub
hisobot davri oxirida kredit riskiga 
duchorligining maksimal darajasini eng aniq 
summani, bunda har 
qanday olingan garov yoki kredit sifatini oshiradigan boshqa mexanizmlar hisobga 
olinmaydi (masalan BHXS 32 ga muvofiq 
hisob-kitob shartlariga mos 
kelmaydigan va sof asosda hisoblashishni 
tutadigan shartnomalar). Bunday 
ochib berish, agar moliyaviy instrumentning balans qiymati kredit 
riskiga duchorlikning maksimal darajasini eng aniq qilib 
lsa, bunday 
moliyaviy instrumentlar 
talab etilmaydi. 
(b) 
sifatida olingan garov va kredit sifatini oshiradigan boshqa 
mexanizmlarni hamda ularning kredit riskiga duchorlikning maksimal darajasini eng 
aniq 
summaga ((a) bandga muvofiq ochib beriladigan summaga yoki 
moliyaviy instrumentining balans qiymatiga) moliyaviy 
(masalan, garov va 
kredit sifatini oshiradigan boshqa mexanizmlar kredit riskini qay darajada pasaytirishi 
miqdori). 
(v) 
muddati 
ham qadrsizlangan 
ham hisoblanmaydigan 
moliyaviy aktivlarning kredit sifati 
. 
Tadbirkorlik 
moliyaviy aktivlarning turkumlari 
quyidagilarni 
ochib berishi kerak:
(a) 
hisobot davri oxirida muddati 
lekin qadrsizlanmagan moliyaviy 
aktivlar 
kechiktirish muddatlarining tahlili; va 
(b) 
hisobot davri oxirida qadrsizlanishi alohida aktiv 
aniqlangan 
moliyaviy aktivlarlarning tahlili, shu jumladan tadbirkorlik 
tomonidan 
ularning qadrsizlanishi aniqlanganida hisobga olingan omillar. 
Tadbirkorlik 
sifatida olingan garovni yoki kredit sifatini 
oshiradigan boshqa mexanizmlarni (masalan, kafolatlarni) 
orqali moliyaviy 
yoki nomoliyaviy aktivlarni davr mobaynida olganida hamda bunday aktivlar boshqa 
MHXSlardagi tan olish mezonlariga mos kelganida, tadbirkorlik 
hisobot 
sanasida bunday egalik qilinayotgan aktivlar 
quyidagilarni ochib berishi 
kerak: 

---

228 
(a) 
aktivlarning xususiyati va balans qiymati; va 
(b) 
aktivlar pul 
oson aylantira olinmaganida, bunday aktivlar 
chiqib ketishi yoki ulardan faoliyat davomida foydalanish 
ushbu tadbirkorlik 
siyosatlari. 
Tadbirkorlik 
quyidagilarni ochib berishi kerak: 
(a) 
noderivativ moliyaviy majburiyatlar 
(shu jumladan, chiqarilgan 
moliyaviy kafolat shartnomalar 
) 
muddatlarining tahlili, qaysiki 
ularning shartnoma 
qolgan muddatlarini 
. 
(b) 
derivativ moliyaviy majburiyatlar 
ndirish muddatlarining 
tahlili. 
muddatlarning tahlili pul oqimlari yuzaga kelishi paytini tushunish 
uchun shartnoma 
muddatini bilish muhim 
derivativ
moliyaviy majburiyatlarning 
muddatlarini qamrab olishi kerak. 
(v) 
(a) va (b) dagi moliyaviy majburiyatlarga xos likvidlilik darajasi 
tadbirkorlik 
tomonidan qay tarzda boshqarilishining tavsifi. 
Tadbirkorlik 
yuqoridagi talablarga rioya qilmaganida, u quyidagilarni 
ochib berishi kerak: 
(a) 
tadbirkorlik 
hisobot davri oxirida duchor 
bozor riskining 
har bir turi 
sezuvchanlik tahlili. Bunda risk darajasi 
tegishli 
hisobot sanasida oqilona ravishda kutilishi mumkin 
lari foyda yoki zararga va kapitalga qanday 
qilishi 
mumkinligini 
lozim; 
(b) 
sezuvchanlik tahlilini tayyorlashda foydalalanilgan usullar va tahminlar; 
va 
(v) 
foydalalanilgan usullar va tahminlarning oldingi davrga nisbatan 
, va bunday 
sabablari. 
Tadbirkorlik 
risk-ostidagi-qiymat kabi sezuvchanlik tahlilini 
tayyorlaganida, va bunday tahlil risk darajasi 
(masalan, foiz stavkalari, valyuta kurslari) 
aro 
aks ettirib, ushbu tadbirkorlik 
undan moliyaviy risklarni 
boshqarish uchun foydalanganida, u mazkur sezuvchanlik tahlilidan foydalanishi 
kerak. Tadbirkorlik 
, shuningdek, quyidagilarni ochib berishi kerak: 
(a) 
bunday sezuvchanlik tahlilini tayyorlashda foydalanilgan usulning 
tushuntirilishi, hamda taqdim etilgan 
asoslovchi asosiy 
va tahminlar; va 
(b) 
usulning maqsadini tushuntirish hamda bunday tahlil bilan 
aktivlar va majburiyatlarning haqqoniy qiymatini 
aks ettirmaydigan 
taqdim qilinishiga olib kelishi mumkin 
cheklovlar. 
Tadbirkorlik 
moliyaviy hisobotlardan foydalanuvchilarga quyidagilarga 
imkon beradigan 
ochib berishi kerak: 
(a) 
, lekin 
hisobdan chiqarilmagan moliyaviy aktivlar va 
ular bilan 
majburiyatlar 
tushunishga; va 
(b) 
hisobdan chiqarilgan moliyaviy aktivlarda tadbirkorlik 
davom qilayotgan ishtirok darajasi xususiyatini va bu ishtirok bilan 
risklarni 
baholashga. 
Tadbirkorlik 
moliyaviy aktivda davom qilayotgan ishtirok 

---

229 
darajasiga ega deb hisoblanadi, agar tadbirkorlik 
, 
bir qismi 
sifatida, 
moliyaviy aktivga tegishli har qanday shartnomaviy huquqlarni 
yoki majburiyatlarni saqlab qolsa yoki
moliyaviy aktivga tegishli har 
qanday yangi shartnomaviy huquqlarni yoki majburiyatlarni olsa, quyidagilar davom 
qilayotgan ishtirok darajasini anglatmaydi: 
(a) 
firibgarlik bilan amalga oshirilgan 
nisbatan odatiy 
bildirishlar va kafolatlar hamda 
sud jarayoni natijasida bekor qilishi 
mumkin 
asoslanganlik, holis niyatlar, operatsiyalarni halol amalga oshirish 
kabi tushunchalar; 
(b) 
moliyaviy aktivni qayta sotib olish 
forvard, optsion 
va boshqa shartnomalar, bunda shartnomaning bahosi (yoki operatsiyani amalga 
oshirish bahosi) 
moliyaviy aktivning haqqoniy qiymati xizmat 
qilganida; yoki 
(v) 
tadbirkorlik 
shartnoma 
moliyaviy aktivdan pul 
oqimlarini olish huquqlarini saqlab qoladigan, lekin bir yoki undan ortiq tadbirkorlik 
ushbu pul oqimlarini 
majburiyatini oladigan, hamda bunda
MHXS 9dagi shartlar bajariladigan kelishuv. 
Tadbirkorlik 
moliyaviy aktivlarni shunday 
mumkinki, bunda 
moliyaviy aktivlarning butun yoki qandaydir qismi uni hisobdan chiqarish 
shartlariga mos kelmasligi mumkin. Tadbirkorlik 
o
, lekin 
hisobdan chiqarilmagan moliyaviy aktivlarning xar bir turkumi 
har hisobot 
sanasida quyidagilarni ochib berishi kerak: 
(a) 
aktivlarning xususiyatini, 
(b) tadbirkorlik 
duchor 
va egalik huquqi bilan 
risklar va mukofotlarning xususiyatini, 
(v) 
aktivlar va ular bilan 
majburiyatlar 
xususiyatining tavsifi, shu jumladan hisobot beradigan tadbirkorlik 
aktivlardan foydalanishining cheklovlarini, 
(g) 
majburiyatlar 
shartnoma tomoni (tomonlari) faqat 
aktivlarga 
qilishi mumkin 
, 
aktivlarning 
haqqoniy qiymatlarni aks ettiradigan jadval, 
majburiyatlarning 
haqqoniy qiymatini va sof pozitsiyani (
aktivlar va ular bilan 
majburiyatlarning haqqoniy qiymatlari 
farqni). 
(d) tadbirkorlik 
barcha 
aktivlarni tan olishni davom 
qilganida, u 
an aktivlarning va ular bilan 
majburiyatlarning balans 
qiymatlarini. 
(e) tadbirkorlik 
uning davom qilayotgan ishtiroki darajasida aktivlarni 
tan olishni davom qilganida aktivlarning 
oldingi jami balans qiymatini, 
aktivlarning tadbirkorlik 
tomonidan tan olinishi davom qilayotgan balans 
qiymatini hamda ular bilan 
majburiyatlarning balans qiymatini. 
Tadbirkorlik 
moliyaviy aktivlarni butunligicha hisobdan chiqarganida, 
lekin ularda davom qiladigan ishtirok darajasini saqlab qolganida, tadbirkorlik 
davom qilayotgan ishtirokning har bir turi 
kamida quyidagilarni har 
hisobot sanasida ochib berishi kerak: 
(a) tadbirkorlik 
moliyaviy holat 
hisobotida tan 

---

230 
olingan va uning hisobdan chiqarilgan moliyaviy aktivlarda davom qilayotgan ishtirok 
darajasini aks ettiradigan aktivlar va majburiyatlarning balans qiymatlarini, hamda 
ushbu aktivlar va majburiyatlarning balans qiymatlari tan olingan (hisobotning) satr 
moddalarini. 
(b) tadbirkorlik 
hisobdan chiqarilgan moliyaviy aktivlarda davom 
qilayotgan ishtirokini aks ettiradigan aktivlar va majburiyatlarning haqqoniy 
qiymatini. 
(v) tadbirkorlik 
hisobdan chiqarilgan moliyaviy aktivlarda davom 
qilayotgan ishtirokidan olinadigan maksimal zararni eng aniq 
summani, 
va ushbu maksimal zarar summasi qanday qilib aniqlanganligi 
. 
(g) 
va hisobdan chiqarilgan moliyaviy aktivlarni qayta sotib olish 
uchun talab qilinishi mumkin 
yoki talab etiladigan diskontlanmagan pul 
chiqimlarini (masalan, optsion shartnomasida strayk-narxni) yoki 
aktivlar 
tomonga 
lozim 
boshqa summalarni. Agar 
pul chiqimi 
k
, ochib beriladigan summa har hisobot 
sanasida mavjud 
shart-sharoitlarga asoslanishi kerak. 
(d) 
va hisobdan chiqarilgan moliyaviy aktivlarni qayta sotib olish 
uchun talab qilinishi mumkin 
yoki talab etiladigan diskontlanmagan pul 
chiqimlari yoki 
aktivlar 
tomonga 
lozim 
boshqa summalar 
muddatlarining tahlili, bunda 
tadbirkorlik 
bu aktivlarda davom qilayotgan ishtirok darajasi b
qolgan 
muddatini alohida 
holda. 
(e) (a) (d) bandlarda talab etilgan miqdoriy 
tushuntiradigan va 
asoslaydigan sifatiy 
. 
Tadbirkorlik 
muayyan hisobdan chiqarilgan moliyaviy aktivda birdan 
ortiq davom qilayotgan ishtirok darajasining turiga ega 
, u aktiv 
talab etilgan 
umumlashtirishi va ularni davom qilayotgan ishtirok 
darajasining bir turi 
aks ettirishi mumkin. 
Bundan tashqari, tadbirkorlik 
davom qilayotgan ishtirok darajasining 
har bir turi 
quyidagilarni ochib berishi kerak: 
(a) aktivlar 
sanasida tan olingan foyda yoki zararni. 
(b) hisobdan chiqarilgan moliyaviy aktivlarda tadbirkorlik 
ning davom 
qilayotgan ishtirokidan hisobot davrida va 
holda tan olingan daromadlar 
va xarajatlarni (masalan, derivativ instrumentlar haqqoniy qiymatining 
). 
(v) agar (hisobdan chiqarish shartlariga javob beradigan) aktivlarni 
operatsiyalardan hisobot davridagi jami tushimlarning summasi hisobot davri 
davomida bir tekis taqsimlangan 
(masalan, 
operatsiyaning jami summasining katta qismi hisobot davrining yopilishi kunlariga 
kelsa), quyidagilarni ochib berishi kerak: 
- 
ushbu hisobot davri davomida 
eng katta 
operatsiyaning sodir 
paytini (masalan, hisobot davri oxiridan besh kun avval), 
- 
hisobot davrining 
qismida 
operatsiyadan tan 
olingan summani (masalan, tegishli foyda yoki zararlarni), va 
- 
hisobot davrining 
qismida 
operatsiyadan jami 

---

231 
tushimlar summasini. 
Tadbirkorlik 
ushbu 
umumlashgan daromad 
hisobot taqdim qilinadigan har bir davr uchun
kerak.