Standartlari

kreditlar
, tadbirkorlik 
quyidagilarni ochib berishi kerak:
(a) 
ushbu 
kreditlarning 
shartlari, qarzni uzish fondi, 
asosiy qarz summasi, foizlarni 
shartlarini har qanday buzish holatining 
tafsilotlari; 
(b) 
hisobot davri oxirida shartlari buzilgan 
kreditlarning balans 
qiymati; va 
(v) 
moliyaviy hisobotlar 
qilish uchun tasdiqlanishidan oldin shartlari 
buzilgan kredit 
zararni kamaytirishga qaratilgan choralar qabul qilinganligi 

---

224 
yoki 
kreditlarning shartlari 
. 
Tadbirkorlik 
umumlashgan daromad 
hisobotda yoki 
izohlarda quyidagi daromadlar, xarajatlar, foyda yoki zararlar moddalarini ochib 
berishi kerak: 
(a) 
quyidagilar 
sof foyda yoki sof zararlar: 
- haqqoniy qiymatidagi 
foyda yoki zararda hisobga olinadigan 
moliyaviy aktivlar yoki moliyaviy majburiyatlar. Bunda dastlabki tan olishda bunday 
moliyaviy aktivlar yoki moliyaviy majburiyatlar sifatida belgilanganlar va MHXS 9 
ga muvofiq majburiy ravishda haqqoniy qiymat 
baholanadigan moliyaviy 
aktivlar yoki moliyaviy majburiyatlar (masalan, MHXS 9 
oldi-sotdi uchun 
mos keladigan moliyaviy majburiyatlar) 
alohida ochib beriladi. Haqqoniy qiymatidagi 
foyda yoki zararda hisobga 
olinadigan moliyaviy majburiyatlar 
, tadbirkorlik 
boshqa 
umumlashgan daromadda tan olinadigan summani va foyda yoki zararda tan 
olinadigan summani alohida 
kerak. 
- amortizatsiyalangan qiymat 
baholanadigan moliyaviy majburiyatlar. 
- amortizatsiyalangan qiymat 
baholanadigan moliyaviy aktivlar. 
- haqqoniy qiymatidagi 
boshqa umumlashgan daromadda hisobga 
olinadigan moliyaviy aktivlar. 
(b) 
amortizatsiyalangan qiymat (effektiv foiz usuli asosida hisoblangan) 
baholanadigan moliyaviy aktivlar yoki haqqoniy qiymatidagi 
foyda yoki zararda hisobga olinmaydigan moliyaviy majburiyatlar 
jami foizli 
daromadlar va jami foizli xarajatlar. 
(v) 
quyidagilardan yuzaga keladigan komission daromadlar va xarajatlar 
(effektiv foiz stavkasini aniqlashda hisobga olingan summalardan tashqari): 
- amortizatsiyalangan qiymat 
baholanadigan moliyaviy aktivlar yoki 
haqqoniy qiymatidagi 
foyda yoki zararda hisobga olinmaydigan 
moliyaviy majburiyatlar; va 
- alohida shaxslar, trastlar, pension tizimlar va boshqa tashkilotlar nomidan 
aktivlarni investitsiya qilish yoki saqlab turishga olib keladigan ishonch va boshqa 
fidutsiar operatsiyalar. 
(g) 
qadrsizlangan moliyaviy aktivlar 
BHXS 
Moliyaviy 
Instrumentlar: tan olish va baholash ga muvofiq hisoblangan foizli daromadlar
(d) 
moliyaviy aktivlarning har bir toifasi 
har qanday qadrsizlanish 
zararining summasi. 
Tadbirkorlik 
umumlashgan daromad 
hisobotda tan olingan 
va amortizatsiyalangan qiymat 
baholanadigan moliyaviy aktivlarni hisobdan 
chiqarishdan yuzaga keladigan foyda yoki zararning tahilini ochib berishi kerak, 
bunda u ushbu moliyaviy aktivlarning hisobdan chiqarilishidan olingan foyda va 
zararlarni alohida 
kerak. Ushbu ochib beriladigan 
motlar moliyaviy 
aktivlarning hisobdan chiqarilishining sabablarini qamrab olishi kerak. 
BHXS 
Moliyaviy hisobotlarni taqdim etish ga muvofiq, tadbirkorlik 
muhim hisob siyosatlarning qisqacha bayonida moliyaviy hisobotlarni tayyorlashda 
foydalanilgan baholash asosini (yoki asoslarini) va moliyaviy hisobotlarni tushunish 
uchun 
boshqa 
hisob siyosatlarini ochib berishi kerak.

---

225 
Tadbirkorlik 
BHXS 39 da tavsiflangan xejlarning har bir turi 
quyidagilarni alohida ochib berishi kerak (
, haqqoniy qiymat xejlari, pul oqimlari 
xejlari, xorijiy 
sof investitsiyalar xejlari):
(a) har bir turdagi xejning tavsifi; 
(b) xejlash instrumentlari sifatida belgilangan moliyaviy instrumentlarning 
tavsifini va ularning hisobot davri oxiridagi haqqoniy qiymatlarini; va 
(v) xejlangan risklarning xususiyatini. 
Pul oqimlarining xeji 
, tadbirkorlik 
quyidagilarni ochib berishi 
kerak:
(a) pul oqimlari yuzaga kelishi kutilgan davrlar va ushbu pul oqimlari foyda 
yoki zararga 
etishi kutilgan davrlar; 
(b) oldin xej hisobi 
, lekin boshqa sodir 
kutilmaydigan har 
qanday prognoz qilinadigan operatsiyaning tavsifi; 
(v) davr mobaynida boshqa umumlashgan daromadda tan olingan summa; 
(g) davr davomida kapitaldan foyda yoki zararga 
(qayta 
tasniflangan) summa, bunda umumlashgan daromad 
hisobotning har bir 
satrda 
moddasiga kiritilgan summani alohida ochib bergan holda; va 
(d) davr davomida kapitaldan chiqarib tashlangan va sotib olinishi yoki sodir 
xejlangan eqori ehtimolga ega va prognoz qilinadigan operatsiya 
nomoliyaviy aktivning yoki nomoliyaviy majburiyatning 
qiymatiga yoki 
boshqa balans qiymatiga kiritilgan summa. 
Tadbirkorlik 
quyidagilarni alohida ochib berishi kerak: 
(a) haqqoniy qiymatning xejlarida, quyidagilar 
foyda yoki zararlarni: 
- xejlash instrumenti; va 
- xejlangan riskka tegishli xejlangan modda. 
(b) pul oqimlarining xeji 
kelib chiqqan va foyda yoki zararda tan 
olingan samarasizlik. 
(v) xorijiy 
sof investitsiyadan kelib chiqqan va foyda yoki zararda 
tan olingan samarasizlik. 
Tadbirkorlik 
, moliyaviy aktivlar va moliyaviy majburiyatlarning har bir 
turkumi 
cha, ushbu aktivlar va majburiyatlar turkumining haqqoniy qiymatini 
ularning balans qiymati bilan solishtirib 
tarzda ochib berishi kerak.
Haqqoniy qiymat 
ochib berganda, tadbirkorlik 
moliyaviy aktivlar va moliyaviy majburiyatlarni turkumlarga guruhlashi 
kerak, lekin ularning balans qiymatlari moliyaviy holat 
hisobotda 
hisob-kitob qilingan darajadagina ularni 
hisob-kitob qilishi kerak. 
holatlarda, moliyaviy aktiv yoki moliyaviy majburiyatning haqqoniy 
qiymati u bilan bir xil aktivning yoki majburiyatning faol bozordagi kotirovka 
qilinadigan bahosi (
haqqoniy qiymat ierarxiyasining 1-chi darajasi) bilan 
tasdiqlanmaganligi yoki faqat kuzatiladigan bozorlardan olingan 
motlar 
asosidagi baholash usullariga asoslanmaganligi tufayli tadbirkorlik 
moliyaviy aktiv yoki moliyaviy majburiyatning dastlabki tan olishda foyda yoki 
zararni tan olmaydi. Bunday holatlarda, tadbirkorlik 
moliyaviy aktivlar yoki 
moliyaviy majburiyatlarning turkumlari 
quyidagilarni ochib berishi kerak: 
(a) 
bozor ishtirokchilari mazkur aktiv yoki majburiyatlarning narxini 

---

226 
belgilashda hisobga olgan 
omillarning (shu jumladan, vaqtning) 
aks ettirish maqsadida dastlabki tan olishdagi haqqoniy qiymat va operatsiya bahosi 
farqni foyda yoki zararda tan olish 
hisob siyosatini. 
(b) 
davr boshi va oxirida foyda yoki zararda hali tan olinishi kerak 
umumiy farqni va ushbu farq 
zgarishlarning solishtirmasini. 
(v) 
tadbirkorlik 
operatsiya bahosi haqqoniy qiymatning eng yaxshi 
dalili emas degan xulosaga kelganligining sababini, shu jumladan haqqoniy qiymatni 
isbotlaydigan dalilning tavsifini. 
Haqqoniy qiymat 
otlar quyidagi holatlarda ochib berilishi talab 
etilmaydi: 
(a) 
balans qiymati haqqoniy qiymatning oqilona tahmini 
, masalan, 
savdoga oid qisqa muddatli debitorlik qarzlari va kreditorlik qarzlari kabi moliyaviy 
instrumentlar 
; 
(b) 
ihtiyoriy ishtirok imkonini beradigan xususiyatga ega shartnoma (MHXS 
4 da tavsiflangandek) holatida, agar ushbu xususiyatning haqqoniy qiymati ishonchli 
darajada baholana olmasa. 
Tadbirkorlik 
moliyaviy hisobotlardan foydalanuvchilar bunday 
shartnomalarning balans qiymati va haqqoniy qiymati 
mumkin 
farqlar summasi 
mulohazalarini chiqarishi uchun imkon beradigan 
ochib berishi kerak, shu jumladan: 
(a) 
ushbu instrumentlar 
haqqoniy qiymat ishonchli darajada bahola 
olinmaganligi tufayli ushbu haqqoniy qiymat ochib berilmaganligi faktini; 
(b) 
moliyaviy instrumentlarning tavsifini, ularning balans qiymatini, va 
haqqoniy qiymat nima sabablarga 
ishonchli darajada baholana olinmaganiligi 
tushuntirishni; 
(v) 
ushbu instrumentlar 
bozorning mavjudligi 
; 
(g) 
tadbirkorlik 
moliyaviy instrumentlarning chiqib ketishini 
rejalashtirganligi va qanday qilib chiqib ketishini rejalatirayotganini; va 
(d) 
agar oldin haqqoniy qiymatini ishonchli baholab 
moliyaviy 
instrumentlar hisobdan chiqarilsa, ushbu hisobdan chiqarish 
fakt, hisob 
chiqarish paytida instrumentlarning balans qiymati, va tan olingan foyda yoki zarar. 
Tadbirkorlik 
moliyaviy hisobotlardan foydalanuvchilarga moliyaviy 
instrumentlar 
yuzaga keladigan va tadbirkorlik 
davr ohirida duchor 
risklarning xususiyatini va darajasini baholashga imkon beradigan 
ochib berishi kerak. 
Miqdoriy 
motlar ochib berilganida ularga tegishli sifatiy 
ham ochib berish foydalanuvchilarga tegishli 
va shu 
tariqa moliyaviy instrumentlardan yuzaga keladigan risklarning xususiyati va darajasi 
tasavvurni shakllantirishga yordam beradi. Ochib beriladigan 
miqdoriy va sifatiy 
foydalanuvchilarga tadbirkorlik 
risklarga duchorligini yaxshiroq baholashga imkon beradi. 
Moliyaviy instrumentlardan yuzaga keladigan riskning har bir turi 
, 
tadbirkorlik 
quyidagilarni ochib berishi kerak: 
(a) 
riskka duchorlikni va risklar qanday qilib paydo 
; 

---

227 
(b) 
risklarni boshqarish maqsadlari, siyosatlari va jarayonlarini hamda riskni 
baholash uchun 
ilgan usullar; va 
(v) 
oldingi davrga nisbatan (a) yoki (b) dagi har qanday 
. 
Moliyaviy instrumentlardan yuzaga keladigan riskning har bir turi 
, 
tadbirkorlik 
quyidagilarni ochib berishi kerak: 
- 
hisobot davrining oxirida ushbu riskka duchorlik 
miqdoriy 
. Ushbu ochib beriladigan 
tadbirkorlik 
asosiy rahbariyatiga (BHXS 24