Standartlari

Aktivlarning qadrsizlanishi
ga muvofiq 
tekshiradi.
Tadbirkorlik 
qiladigan shartnomaga ega 
, ushbu 
shartnoma 
hozirgi paytda mavjud 
majburiyat rezerv sifatida tan 
olinishi va baholanishi kerak. 
shartnomalar (masalan, mol yetkazib berish 
odatdagi 
shartnomalar) boshqa tomonga jarima va penya 
bekor qilinishi mumkin, 
va, binobarin, majburiyat mavjud 
. Boshqa shartnomalar 
har bir 
shartnoma tomonining huquqlari va majburiyatlari belgilangan 
mumkin. 
Hodisalar natijasida bunday shartnoma 
qiladigan shartnomaga aylanganida, 
shartnoma ushbu standartning 
doirasida 
va tan olinadigan majburiyat 
mavjud 
. 
qiladigan oxirigacha bajarilmagan shartnomalar ushbu 

---

171 
standartning 
doirasidan tashqaridadir. 
Ushbu standartda 
qiladigan shartnoma u b
majburiyatlarni 
bajarish uchun muqarrar amalga oshirilishi zarur 
xarajatlar ushbu shartnoma 
olinishi kutilayotgan iqtisodiy nafdan oshib ketadigan shartnoma
 
sifatida 
. Shartnoma 
muqarrar amalga oshirilishi zarur 
xarajatlar 
shartnomadan chiqish uchun kerak 
minimal sof xarajatlarni aks ettiradi. Bu 
minimal xarajatlar quyidagilardan qaysi birisi kamroq 
, 
summaga teng 
: shartnomani bajarish uchun talab etiladigan xarajatlar va uni bajarmaslik 
natijasida yuzaga keladigan har qanday kompensatsiyalar yoki jarimalar.
qiladigan shartnoma 
alohida rezerv yaratilishidan oldin, 
tadbirkorlik 
ushbu shartnoma uchun ajratilgan aktivlarning har qanday 
qadrsizlanishi 
zararni tan oladi (BHXS 36 ga qarang).
Quyidagilar restrukturizatsiya 
kelishi mumkin 
hodisalarga misollardir:
(a) biznes 
sotish yoki tugatish; 
(b) mamlakat yoki hudud ichidagi 
yopish yoki tadbirkorlik 
faoliyatini bir mamlakatdan yoki hududdan boshqasiga 
; 
(c) boshqarish tuzilmasida 
, masalan, boshqarishning qandaydir 
olib tashlash; va 
(d) tadbirkorlik 
operatsiyalarining tabiatiga va 
ahamiyatli 
darajada 
qiladigan fundamental qayta tashkil etishlar. 
Restrukturizatsiya qilish 
konstruktiv majburiyat faqatgina tadbirkorlik 
quyidagilarni bajarganida paydo 
:
(a) 
minimal ravishda quyidagilarni aniqlaydigan batafsil rasmiy rejaga ega 
: 
- 
restrukturizatsiya qilinadigan biznes yoki biznesning bir qismi; 
- 
restrukturizatsiya 
qiladigan asosiy joylar; 
- 
xizmatlaridan voz kechilishi uchun kompensatsiya qilinadigan 
xodimlarning joylashishi, vazifalari va taxminiy soni; 
- 
amalga oshiriladigan xarajatlar; va 
- 
reja amalga oshirilishi payti; va 
(b) 
restrukturizatsiya 
qiladigan tomonlarda u restrukturizatsiyani 
amalga oshirishi yuzasidan asosli kutishni restrukturizatsiya rejasini bajarishni 
boshlash yoki uning asosiy jihatlarini 
qilish orqali 
.
Tadbirkorlik 
restrukturizatsiya rejasini boshlaganining dalilini, 
masalan, asbob-uskunani demontaj qilish yoki aktivlarni sotish yoki ushbu rejaning 
asosiy jihatlarini 
qilish orqali 
. Restrukturizatsiya qilish 
batafsil rejani 
qilish restrukturizatsiya 
konstruktiv majburiyatni hosil 
qiladi, agar faqatgina tadbirkorlik 
u restrukturizatsiyani amalga oshirishi 
yuzasidan xaridorlar, mol yetkazib beruvchilar va xodimlar (yoki ularning vakillari) 
kabi boshqa tomonlarda asosli kutishni 
tarzda va yetarlicha batafsil 
ravishda (
rejaning asosiy jihatlarini belgilab) qilingan 
. 
Reja u 
qiladigan tomonlarga 
qilinganida konstruktiv majburiyatni 
keltirib chiqarish uchun yetarli 
uchun uning imkoni boricha tezroq bajarib 
boshlanishi kerak va rejaga katta 
kiritilishi ehtimolini 

---

172 
chiqaradigan muddatda tugallanishi kerak. Agar restrukturizatsiya davomli 
kechiktirish bilan boshlanishi yoki restrukturizatsiya haddan tashqari uzoq vaqt 
davomida amalga oshirilishi kutilsa, reja tadbirkorlik 
hozirgi paytda 
restrukturizatsiyani amalga oshirishi 
majburiyatni 
zimmasiga olgani 
boshqa tomonlarda asosli kutishni 
ehtimoldan uzoqdir, chunki 
vaqt muddati tadbirkorlik 
rejalarini 
imkoniyat beradi. 
Rahbariyat yoki kengashning restrukturizatsiyani amalga oshirish 
hisobot davri oxirigacha qabul qilingan qarori hisobot davri oxirida konstruktiv 
majburiyatni keltirib chiqarmaydi, agar tadbirkorlik 
hisobot davri oxirigacha:
(a) 
restrukturizatsiya 
rejani bajarishni boshlamagan; yoki
(b) 
restrukturizatsiya 
cha rejaning asosiy jihatlarini tadbirkorlik 
restrukturizatsiyani amalga oshirishi yuzasidan ushbu reja 
qiladigan tomonlarda 
asosli kutish 
uchun yetarlicha aniq ravishda ularga 
qilgan 
. 
Agar tadbirkorlik 
faqatgina hisobot davri oxiridan keyin 
restrukturizatsiya 
rejani bajarishni boshlasa yoki uning asosiy jihatlarini u 
qiladigan tomonlarga 
qilgan 
, BHXS 10 
Hisobot davridan keyingi 
hodisalar
ga muvofiq 
ochib berilishi kerak, agar restrukturizatsiya 
ahamiyatli 
va bunday 
ochib bermaslik foydalanuvchilar 
moliyaviy hisobotlar asosida qabul qiladigan iqtisodiy qarorlariga 
etishi mumkin 
. 
Konstruktiv majburiyat 
rahbariyatning qarori bilan paydo 
qaramasdan, majburiyat ushbu qaror bilan birga boshqa oldingi hodisalar natijasida 
kelib chiqishi mumkin. Masalan, ishdan 
bilan 
xodimlarning vakillari bilan muzoqaralar yoki biznesni sotish 
xaridolar bilan muzoqaralar natijalari faqat kengash tomonidan tasdiqlanganidan 
qabul qilinishi mumkin. Bunday tasdiqlash olinganidan keyin yoki boshqa tomonlarga 
qilinganidan keyin, tadbirkorlik 
konstruktiv majburiyatga ega 
.
mamlakatlarda, qaror qabul qilish 
eng yuqori vakolat kuzatuv 
kengashiga berilgan 
, bunda kengash 
rahbariyatdan tashqari 
manfaatdor tomonlarning (masalan xodimlarning) vakillari kiradi, yoki kengash qaror 
qabul qilishidan oldin bunday vakillarga xabar qilishi talab etilishi mumkin. Bu 
kengash tomonidan qabul qilinadigan qaror bunday vakillarga 
qilinishi tufayli 
u restrukturizatsiya 
konstruktiv majburiyat paydo 
olib kelishi 
mumkin.
Biznesni sotish 
majburiyat tadbirkorlik 
bunday sotuv 
majburiyat olmagunicha, 
sotuv 
majburiy kuchga ega kelishuv mavjud 
, majburiyat paydo 
.
Hattoki tadbirkorlik 
biznesni sotish 
qaror qabul qilgan 
va bu 
ochiq 
qilgan 
, u sotish 
majburiyat olgan 
deb hisoblanmaydi, toki xaridor aniqlanmaguncha va sotuv 
majburiy kuchga 
ega kelishuv mavjud 
. Sotuv 
majburiy kuchga ega kelishuv 
mavjud 
, tadbirkorlik 
qarorini 
mumkin va haqiqatda 
ham, maqbul shartlarda xaridor topilmasa, boshqacha 
xatti-harakatlarni 
amalga oshirishga majbur 
mumkin. Biznesni sotish restrukturizatsiyaning bitta 

---

173 
qismi sifatida 
, biznesning aktivlari qadrsizlanishga BHXS 36 ga 
muvofiq tekshirilishi kerak. Sotish restrukturizatsiyaning faqatgina bir qismi 
, sotuv 
majburiy kuchga ega kelishuv kelishilgan 
ha 
restrukturizatsiyaning boshqa qismlari 
konstruktiv majburiyat paydo 
mumkin.
Restrukturizatsiya 
rezerv restrukturizatsiya 
yuzaga keladigan 
faqatgina bevosita xarajatlarni qamrab olishi kerak. Bu bevosita xarajatlar bo
quyidagi ikkita xususiyatga ham ega 
xarajatlar hisoblanadi:
(a) 
restrukturizatsiya natijasida muqarrar paydo 
xarajatlar; va 
(b) 
tadbirkorlik 
davom etadigan faoliyati bilan 
xarajatlar. 
Restrukturizatsiya 
a rezerv quyidagilar kabi xarajatlarni qamrab 
olmaydi:
(a) 
qolgan xodimlarni qayta tayyorlash yoki boshqa joyga 
; 
(b) 
marketing; yoki 
(c) 
yangi tizimlarga va sotish tarmoqlariga 
sarf qilish. 
Ushbu xarajatlar biznesni kelgusida yuritishga taaluqli 
va hisobot 
davrining oxirida restrukturizatsiya 
majburiyatlarni ifoda etmaydi. Bunday 
xarajatlar ular restrukturizatsiyaga 
holda paydo 
bir xil 
asosda tan olinadi.