Sportda bashorat qilish va modellashtirish

1.3.Kundalik boshqaruv.
Boshqaruvning mazkur turi alohida musobaqa yoki ularning seriyalarida, tayyorgarlikning mikro va mezodavrlarida mashqlar jarayonini takomillashtirish bilan bog‘liq. Kundalik boshqaruv mashqlar tasirchanligini, musobaqa va hordiq kunlarini qayta tiklanish hamda ish qobilyatini yuksaltirish vositalarini to‘plashni va omillarni ishlab chiqishi hamda amalga oshirishni ko‘zda tutadi. Bunda, asosiy shartlar sifatida quyidagilarni keltirish mumkin:
− mashq jarayonida turli kattalikdagi yuklamalar bi-lan mashg‘ulot qilayotganda ular orasidagi mukammal nisbatni ta’minlash. Bu bir tomondan, ko‘nikma jarayonini etarli darajada rag‘batlantirish bo‘lsa boshqa tomondan esa ushbu jarayonlarni unumli o‘tishi uchun imkoniyat yaratadi;
− yuklama va tiklanish mikrodavrlari nisbatini maq-sadga muvofiqlashtirish ko‘nikma jarayonini samara-dorligining asosidir.
Mikro va mezodavrlarda turli ustuvorliklarga ko‘ra tayyorlanish, mashq hamda musobaqa yuklamalarining optimal nisbati.
Pedagogik va qo‘shimcha vositalarni majmuaviy qo‘llangan holda (jismoniy, farmopologik, psihologik, iqlim, moddiy-texnik) ishlash qobiliyati, tiklanish va ko‘nikma jarayonlarini yo‘naltirilgan holda boshqarish.
Kundalik boshqaruv imkoniyatlarini amalga oshirish ikki yo‘l bilan bajariladi. Birinchi yo‘l mashq mashg‘u-lotlari, mashq kunlarining namunaviy modellari, mikro va mezodavrlar, mashq dasturlarining uyg‘unligi, tiklanish hamda rag‘batlantirish vositalari kabi standart qismlarni qo‘llash bilan bog‘liq. Bunday “qismlar” modellar va x.k.larning asosida-mehnat jarayonida charchash va tiklanish qonuniyatlarini aks ettiruvchi, turli yo‘nalishli yoki davomiylik, ta’sir omillariga ko‘nikmani shakllanishi, mashq va musobaqa faoliyatini sportchi organizmiga umumiy va kumulyativ ta’siri va boshqalarni ochib beruvchi ilmiy asoslangan g‘oyalar yotadi. Mashq jarayoning bunday andozaviy strukturalari elementlari tajribalardan kelib chiqqan holda ishlab chiqilgan, sportchining har xil turi bilan shug‘ullanayotgan sportchilarni tayyorlashda sinovlarda o‘tqazilgan. Ikkinchi yo‘l sportchining mehnat qobiliyatini kundalik nazorat qilish, charchash va tiklanish jaryonlarini rivojlanishi, mashqlarning ta’sir omillariga moslashuv-chanlik, asosiy funksional tizimlarni imkoniyatlari va ularning turli yuklamalardan ta’sirlanishi va boshqalarga asoslanadi. Mazkur yo‘l qo‘shimcha bilimlarni, maxsus uskunalarni, mutaxassislarni (fizioogerlar, biokimyo-garlar va boshqalar jalb qilishni talab etsada sportchining kundalik holatini baholash va shunday qilib chiqqan holda mashg‘ulotlar yuklamasi, mikrodavrlarda mehnat va hordiq vaqtlarini rejalash, mashqning unumli ta’siri vosita-larini tanlash imkoniyatlarini yaratadi.