Spin-spin ta`sir konstantasi moddaning fazoviy tuzilishini aniqlash usullari Reja

EJOI nazariyasining kamchiliklari

• 
  1. Nazariya faqat o'tish davri (d-elementlar) bo'lmagan elementlarning, ya'ni to'liq to'ldirilmagan ichki elektron qobig'iga ega bo'lmagan elementlarning molekulyar tuzilishini tavsiflash uchun qo'llaniladi. Gap shundaki, bunday qobiqlarning mavjudligi, masalan, o'tish elementlari atomlarida d-elektronlar, yadroda elektronlar tarqalishining sferik simmetriyasidan chetga chiqishga olib keladi. Bu, o'z navbatida, elektron juftlari bulutlarining fazada markaziy atomga nisbatan taqsimlanishiga aniq bo'ysunmasligiga olib keladi. Ushbu chetlashlar ayniqsa o'tish elementlarining (6-9) elektronlar soni ko`p bo`lgan d-elementlar uchun sezilarli.
  

EJOI nazariyasining kamchiliklari

• 
  2. Quyi davr elementlari hosil qilgan bog`larda d-orbitallarning ishtirok etishi ham EJOI nazariyasi asosida kutilgan geometriyadan chetga chiqishga olib keladi.
  

	F	Cl	Br	I
Be	ch	ch	ch	ch
Mg	B	ch	ch	ch
Ca	B	ch	ch	ch
Sr	B	B	ch	ch
Ba	B	B	B	B

EJOI nazariyasining kamchiliklari

• 
  3. AX6E tipidagi va markaziy atomning yuqori koordinatsion soniga ega bo'lgan birikmalarida yolg'iz elektron jufti stereokimyoviy jihatdan inert bo'lib, struktura elektron juftini hisobga olmagan holda olingan konfiguratsiyaga mos keladi. Shunday qilib, SbCl63-, TeCl62- anionlari oktaedral tuzilishga ega, garchi ular ksenon geksaflorid singari XeF6, valentlik qobig'ida etti elektron juftni o'z ichiga olsa ham. Shu bilan birga, XeF6 EJOI nazariyasi bilan kelishilgan holda notog`ri oktaedr tuzilishga ega, lekin ko'rsatilgan anionlardagi barcha bog'lanishlar tengdir.
  

EJOI nazariyasining kamchiliklari

• 
  4. EJOI nazariyasining talqini bilan katta xilma-xilliklar ion turiga yaqin yuqori qutbli bog'lanishlarga ega bo'lgan birikmalar uchun kuzatiladi. Shunday qilib, AX2E2 turiga mansub Li2O molekulasi burchakli emas, chiziqli shaklga ega. Agar Li2O ni Li+02-Li + ion tuzilishi ko'rinishida olib qoralsa, ikkinchisi elektrostatik nuqtay nazardan to`g`ri hisoblanadi.
  

EJOI nazariyasining kamchiliklari

• 
  5. EJOI nazariyasida X o'rnini bosuvchilarning xususiyatlari aslida hisobga olinmaydi. Ionli birikmalar uchun noto'g'ri taxminlardan tashqari, bu X ning π-sopryajenli tizim bo'lgan birikmalar uchun noto'g'ri prognozlariga olib keladi. Shunday qilib, AX3E tipdagi C(CN)3-, C(NO2)3- anionlari kutilgan piramidal emas, balki ikkinchisi umumiy elektron tizimga yolg'iz elektron juftini kiritish uchun eng yaxshi sharoitlarni ta'minlaganligi sababli tekis shaklga ega.
  

• 
  Molekuladagi atomlar yadrolarini birlashtiruvchi to'g‘ri chiziqlar orasidagi burchakka - valent burchak deb aytiladi.
  
• 
  Valent burchaklar 90°, 105°, 109°, 120°, 180° ga teng birikmalar ko‘proq uchraydi.
  

• 
  Markaziy atom bilan bog‘langan atomning
  
• 
  elektromanfiyligi ortishi bilan elektronlaming
  
• 
  itarilishi kamayadi, valent burchaklar kichiklashadi.
  

• 
  Benda qoidasi
  

• 
  Qo`sh va uch bog` elektron juftlari oddiy bog`
  
• 
  juftlariga nisbatan katta hajmni egallaydi
  

2.Refraktometrik tahlil usuli.
Modda tomonidan elektromagnit to‘lqinlarning tanlab yutilishini o‘lchashga asoslangan fizikaviy usullar - spektroskopik usullar deb nomlanadi.
Fizikaviy usullar asosan quyidagi masalalarni hal etishda ishlatiladi:
- reaksiya mahsulotlari va reaksion aralashmaning tarkibini sifat va miqdoriy analiz qilish;
-tajribada olingan moddalarning molekulyar tuzilishining to‘g‘riligi haqida xulosa qilish;
- molekulalarning geometrik parametrlarini miqdoriy baholash va molekulada atomlarning fazoviy joylanishini aniqlash;
- molekulaning dinamik xossalarini tekshirish, atomlarning xarakatchanligini o‘rganish va bunga to‘siq bo‘ladigan holatlarni bilish;
- molekuladagi atomlarning va atom guruxlarining o‘zaro ta’sirlanishlarini baholash;
-reaksiyalar kinetikasi va mexanizmini, hamda oraliq moddalarning tuzilishini o‘rganish.
Fizikaviy usullarning nazariy asoslari va ishlatish imkoniyatlarini e’tiborga olib quyidagi turkumlarga bo‘lish mumkin: optik spektroskopiya, radiospektroskopiya, difraksiyali usullar va ionizatsiyali usullar.
Optik spektroskopiya - UB, IK spektroskopiyalari, atom-absorbsiyali (yutilish) spektroskopiya, optik burilish dispersiyasi (OBD) va aylanma dixroizm (AD); radiospektroskopiya - YAMR va EPR; ionizatsiyali usullarga - mass spektrometriya.

Elektromagnit spektrining UB sohasi to‘lqin uzunligi qiymatlari bilan bir-biridan farq qiladigan ikki xil sohachalarga, ya’ni uzoq UB va yaqin UB sohachalarga bo‘linadi. Uzoq sohadagi to‘lqin uzunligining qiymati 190 nm dan kichik bo‘lib, uning oxirgi kichik qiymati rentgen nurlarining sohasiga yaqinlashadi. Yaqin UB sohaga tegishli bo‘lgan to‘lqin uzunlikning qiymati 190 nm dan yuqori bo‘lib 450 nm gacha bo‘lgan sohaga ega.

Amaliyotda organik moddalar tuzilishini o‘rganishda yaqin UB soha keng miqyosda ishlatiladi. Bu sohada yutilishning sodir bo‘lishiga asosiy sabab, molekulalarda to‘yinmagan guruxlar, hamda taqsimlanmagan elektronlari bo‘lgan atomlarning bo‘lishidir. Yaqin UB sohasida yutilish maksimumini beradigan guruxlarga xromoforlar deb aytiladi.
Agar molekulada xromoforlar ko‘p miqdordagi boshqa xromoforlar bilan bog‘langan bo‘lsa yutilish maksimumining qiymati katta to‘lqin uzunlikdagi sohaga siljiydi, shuning uchun ham bunday tuzilishdagi birikmalar ko‘p hollarda rangli bo‘lib, yutilish maksimumini ko‘zga ko‘rinadigan sohada ((q 450-850 nm) namoyon qiladi.