Spin-spin ta`sir konstantasi moddaning fazoviy tuzilishini aniqlash usullari Reja

Uglerod atomidagi 2s- va 2p-AO larning (a) va fosfor atomidagi 3s- va Зр-AO larning gibridlanishi(b).
Gillespi nazariyasi (EJOI)

• 
  Molekulalaring fazoviy tuzilishi va geometriyasi Pauli prinsipiga asoslanib Ronald Gillespi tomonidan mukammal rivojlantirilgan. 1940-yilda Nevil Sidjvik va Pauell tashqi qobiqdagi taqsimlanmagan elektron juftlarning itarilishi modelini taklif etdilar, keyinchalik bu R.Gillespi tomonidan chuqur o‘rganildi va Gillespi modeli deb tan olindi. Buning qoidalari:
  
• 
  1. Ko‘p valentli atomlarning hosil bolishida bo‘g konflguratsiyasi valent qobiqdagi elektron juftlar soni, ya’ni ular MO dagi ham bog‘lovchi, ham bo‘shashtiruvchi orbitallarga tegishli bo‘ladi.
  
• 
  2. Bulut markazidagi elektron juftlar zichligi valent orbitallarning ko‘rinishi va bir-birini maksimal itarishi bilan aniqlanadi.
  

• 
  Ko'p valentli atomning bog'lanish konfiguratsiyasi uning valentlik qobig'ida
  
• 
  elektron juftlari soniga qarab aniqlanadi
  

Elektron juftlarning molekuladagi itarilish kuchlari asosan ikki xil deb qaraladi:

• 
  1. Bog‘ hosil qiluvchi juftlarning taqsimlanmagan juft yoki juftlar bilan ta’siri.
  
• 
  2. Bog‘ hosil qiluvchi juftlaming o‘zaro ta’siri. Odatda taqsimlangan - taqsimlanmagan elektron juftlaming bir-biridan itarilishi, taqsimlangan juftlarning itarilish kuchidan katta bo‘ladi.
  

Gillespi nazariyasini quyidagi qoidalar mukamallashtiradi:

• 
  a) Bog‘ hosil qilmaydigan taqsimlanmagan elektron juft, bog hosil qiladigan bog‘ga nisbatan katta hajmni egallaydi;
  
• 
  b) Tashqi qobiqdagi elektron juftning orasidagi itarilish kuchi quyidagi tartibda kamayadi: E-E, E-X, X-X (E - taqsimlanmagan elektron juft, X- bog‘ hosil qiladigan elektron juft);
  
• 
  v) Ligandning EM ortishi bilan bog‘ hosil qiladigan elektron juftning hajmi ortadi;
  
• 
  g) Qo‘shbog‘ va uch bog‘ning hajmi birlamchi bog‘ hajmidan katta bo‘ladi.