Soтsiologiya fanidan ma‘ruza matnlari

: ijtimoiy, sinfiy va siyosiy-huquqiy.
Davlat mohiyatini tushunishdagi 1-yondoshuvga ko‗ra, davlat-umumiy 
muammolar va ishlari hal etish vositasi, u hukmdorlar va xalqning o‗zaro 
sunosabatini tartibga soladi. 2-yondoshuvning mohiyati shundaki, davlat sinflarning 
paydo bo‗lishi bilan yuzaga kelgan va sinfiy kurash bir sinfning boshqasini bostirish 
quroli bo‗lib xizmat qiladi. 3-yondoshuvning asosi quyidagicha: davlat jamiyatning 
va davlatning o‗z hayotini tashkil etuvchi huquq manbaidir. Albatta, uchala 
yondoshuvda ham muayyan asos bor. Yanglishuv bir nazariy qarash boshqalaridan 
ustun qo‗yilib, mutlaqlashtirganda boshlanadi. Demak, davlatni quyidagicha 
izlhlash mumkin.
Davlat 
– suverenitetga, bashqaruvning hamda fuqarolar huquq va erkinliklarini 
hoimoya qilishning maxsus apparatiga ega bo‗lgan, shuningdek, huquq normalari 
(qoidalari)ni yaratishga qodir bo‗lgan ommaviy hokimiyatning siyosiy-hududiy 
tashkilotidir. 
Davlat – 
butun mamlakat miqyosidagi hokimiyatning muxsus boshqaruv va 
majburlov apparatiga, barcha uchun majburiy qonunlar chiqaradigan va 
suverenitetga ega bo‗lgan yagona siyosiy tashkilotdir. 
Davlat –
hokimiyatning bosh instituti. Hokimiyat davlat orqali o‗z siyosatini 
amalga oshiradi. «Hokimiyat», «davlat», va «siyosat» iushunchalari o‗zaro juda 
yaqin bo‗lib, bir-birlarini belgilab beradi. 
1. Demokratik davlat tushunchasi – 
bunday davlatda davlat organlarini 
tashkil qilishda, ularning faoliyatida,mamlakat fuqarolari turli-tuman yo‗llari orqali 
keng ishtirok etadilar. Fuqarolarning davlat organlarini tashkil qilishdagi ishtiroki 
qonun yo‗li bilan kafolatlanadi va ularning ishtirokiga keng imkoniyatlar yaratadi. 
Demokratik davlatda inson manfaati, qadr-qimmsati, hayoti, sog‗lig‗i har narsadan 
yuqori turadi. Davlat fuqarolarining huquq-erkinliklarini ta‘minlash choralarini 
doimiy ravishda ko‗rib boradi. Davlat fuqarolar nazoratida va ularga turli vositalar 
orqali hisob beradi. Demokratik davlat o‗zi-o‗zi boshqarish, ko‗ppartiyaviylik, 
ommaviy axborot vositalarining erkin bo‗lishi, fikrlar xilma-xilligiga sharoit 
yaratadi.