Sotsial geografiya jumaxanov Sh., Toshpo’latov A

SOTSIAL VA MADANIY GEOGRAFIYA
 Darslik
 
 
74 
«Aholiga xizmat ko’rsatish sohalari geografiyasi» kursi o’qitila boshlandi. XX asr 
70-yillardan boshlab xizmat ko’rsatish sohalari va umuman ijtimoiy sohalarni 
geografik 
jihatdan 
ilmiy tadqiq etish yo’nalishi rivojlana boshladi. 
Mamlakatimizda esa bu boradagi ishlarning jonlanishini XX asrning 90-yillardan 
boshlab kuzatish mumkin. 
Aholiga xizmat ko’rsatish sohalari geografiyasini rivojlanishida sobiq Ittifoq 
geografiya jamiyati tomonidan 1974-yili Moskvada aholiga xizmat ko’rsatish 
sohalari geografiyasi bo’yicha o’tkazilgan birinchi yig’ilishning ahamiyati katta. 
Mazkur yig’ilishda turli soha vakillari bilan xizmat ko’rsatish sohalarini 
rivojlantirish borasida olib borilgan muhokamalarning natajalari shuni ko’rsatadiki, 
fanlar mantiqiga ko’ra xizmat sohalarining mintaqaviy xususiyatlari va hududiy 
tashkil etilishi masalalarini ilmiy tadqiq etish, aynan, geografiya fani 
zimmasidadir. 
Shunday qilib, o’tgan asrning 70-yillaridan boshlab iqtisodiy va ijtimoiy 
geografiya fanlari tizimida aholiga xizmat ko’rsatish sohalari geografiyasi vujudga 
keldi. Uning geografiya fanlari tizimida tutgan o’rni va predmeti xususida 
A.I.Alekseyev va boshqalar quyidagicha ta’rif berishgan: Aholiga xizmat 
ko’rsatish sohalari geografiyasi ijtimoiy-iqtisodiy geografiyaning o’ziga xos 
tarmog’i bo’lib, xizmatlarga bo’lgan ehtiyojlar va ularning qondirilishi darajasidagi 
hududiy tafovutlar va shuningdek, xizmat ko’rsatish sohalarini tabiiy ijtimoiy, 
iqtisodiy, demografik hamda turlicha aholi joylashuvishakllarida hududiy tashkil 
etilishi masalalarini o’rganadi. 
Aholiga xizmat ko’rsatish sohalari geografiyasi bo’yicha bajariladigan 
tadqiqotlarni ikki yo’nalishga ajratish mumkin:
birinchisi
yo’nalish – xizmat ko’rsatish sohalarining alohida olingan 
holda o’rganilishi. Masalan, aholiga tibbiy xizmat ko’rsatish geografiyasi; 
ikkinchi
yo’nalish – mintaqaviy majmuali, ya’ni bunda xizmat 
ko’rsatish sohalarining bir butun holda va ma’lum bir hududda o’rganilishi va h.k. 

---