Sotsial geografiya jumaxanov Sh., Toshpo’latov A

SOTSIAL VA MADANIY GEOGRAFIYA
 Darslik
 
 
83 
Javob:
Har bir markazdagi istirohat bog’ining ta’sir doirasi deyarli 4,4 km. 
Muassasaga ega bo’lmagan aholi punktidan xizmat ko’rsatish markazigacha 
bo’lgan o’rtacha masofani aniqlash quyidagicha hisoblanadi: 
 
Bu yerda, 
e = xizmat ko’rsatish markazigacha bo’lgan o’rtacha masofa; 
G
Sr
= xizmat ko’rsatish hududining maydoni; 
n = xizmat ko’rsatish muassasalariga ega bo’lmagan aholi punktlari. 
0,28 = hisoblash uchun kerak bo’ladigan konstanta – o’zgarmas son. 
Masalan, 
Namangan shahrida
‡
“Saydana” tibbiy muassasasi joylashgan 
bo’lib, bunday yirik markaz viloyatda mavjud boshqa 7 ta shaharda yo’q. Tabiiyki, 
zarurat tug’ilganda ular mazkur markaz xizmatidan foydalanadi.
Demak, muassasaga ega bo’lmagan aholi punktlaridan xizmat ko’rsatish 
markazigacha bo’lgan o’rtacha masofa qanchani tashkil qiladi? 
Yechish.
Hisoblash quyidagicha ko’rinishga ega: 
o
xizmat ko’rsatish hududining maydoni (G
Sr
) – 97,5 km kv; 
o
xizmat ko’rsatish muassasalariga ega bo’lmagan aholi punktlari (n) – 7 ta; 
o
hisoblash amalga oshiriladi: 
= 0.28 ∙ 
= 0.28 ∙ 
= 0.28 ∙ 0.897 = 0.25
Javob:
0,25 ga teng, ya’ni hisoblashni koeffitsiyentdan kilometr qiymatiga 
o’tkazsak, 25 km chiqadi.
Demak, Namangan viloyatidagi 7 ta muassasaga ega bo’lmagan aholi 
punktlaridan Namangan shahrigacha o’rtacha masofa 25 km.ni tashkil qiladi. 
Aholiga xizmat ko’rsatish sohalarini hududiy tashkil etish masalasida XX 
asrning 30-40 yillarida nemis olimlari Volter Kristaller (1893-1969) va Avgust 
Lyoshlar (1906-1945) tomonidan mashhur «Markaziy o’rinlar» nazariyasi 
‡
shahar maydoni 97.5 km kv 

---