Sotsial geografiya jumaxanov Sh., Toshpo’latov A

SOTSIAL VA MADANIY GEOGRAFIYA
 Darslik
 
 
199 
emas, sanoat va qishloq xo’jaligi ham hisobga olinganda). BMT demograflarining 
taxminicha, Yer shari aholisi 12-14 milliard kishi atrofida barqarorlashishi ehtimoli bor. 
Hozir O’zbekistonda olinadigan chuchuk suvning 92 foizi qishloq xo’jaligida, 
6 foizi sanoatda, 0.5 foizi kommunal xo’jalikda ishlatiladi, 1.5 foizi esa bug’lanib 
ketadi. Shunday ekan, aholisining aksariyat qismi qishloq xo’jaligida band bo’lgan 
aholi punktlarida chuchuk suvning ahamiyati kishilar turmush tarzini belgilovchi 
eng muhim vosita sifatida maydonga chiqadi. Keyingi yillarda, qishloq xo’jaligida 
suvdan tejamkorlik bilan foydalanishga e’tibor qaratilmoqda. Biroq, bu boradagi 
ishlarni hamon talab darajasida deb bo’lmaydi. Ayniqsa, bu bozor iqtisodiyoti 
sharoitida yangi paydo bo’lgan xo’jalik subyektlari (fermer xo’jaliklari) oldidagi 
muhim muammodir. Shu bois, qishloq xo’jaligida suvni tejab foydalanishni ko’zda 
tutgan loyihalar va dasturlar ko’lami va ularning amaliyotdagi joriy etilishiga 
jiddiy e’tibor qaratishni taqozo etadi. 
Qishloq xo’jaligi va qishloq aholi maskanlari uchun yana bir dolzarb 
muammo bu elektr energiyasi ta’minotidir. Biz bugungi kunda mamlakatning eng 
chekka hududlariga kichik korxonalarning kirib borishi, fermer xo’jaliklari ixcham 
kichik uskunalar yordamida o’zlari yetishtirgan mahsulotlarni qayta ishlashlari 
to’g’risida ko’pgina ilmiy ishlarimizda e’tirof etamiz. Ammo, elektr energiyasiz 
uni amalga oshirish muammoligicha qolib kelmoqda. Elektr quvvatiga ehtiyojni 
ta’minlash muammosi bugungi kunda ko’plab mamlakatlar va hatto, rivojlangan 
davlatlarga ham xos, biroq, ularning ko’pchiligida energiya ishlab chiqarishning 
muqobil usullari ancha yaxshi yo’lga qo’yilgan. Yaponiyaning 60-70 yillardagi 
yutug’i ham mamlakatda energiya inqilobini amalga oshirganligi bilan bog’liq 
bo’lgan. Jumladan, O’zbekistonda «Bekobod shamoli»ning yil davomida esishi 
yoki mamlakatning janubiy mintaqasidagi quyoshli kunlarning davomiyligini 
e’tiborga olganda, bu uzoq vaqt orzuligicha qolmasligi lozim. Yurtimizda faoliyat 
yuritayotgan xorij kompaniyalarining manfaatlari doimo bizga mos kelavermaydi.
Jamiyat butun tarixi davomida tabiiy muhit bilan chambarchas bog‘liq 
ravishda rivojlanib borgan. Tabiiy resurslardan foydalanish, ularni muhofaza qilish 

---