Sotsial geografiya jumaxanov Sh., Toshpo’latov A

SOTSIAL VA MADANIY GEOGRAFIYA
 Darslik
 
 
141 
Buddizm turli milliy va diniy an’analar bilan kelishuvchanligi sababli ko’p 
millatlar tomonidan keng qabul qilindi. Buddizm hayotning barcha sohalari: diniy, 
madaniy, siyosiy va iqtisodiy qatlamlariga kirib bordi.
Buddizmni din yoki falsafa, ideologiya yoki madaniyat qoidalari to’plami 
yoxud hayot tarzi, deb baholash mumkin.
Ayni kunda bu dinga e’tiqod qilib kelayotgan Sharq mamlakatlaridagi 
buddizm ta’limotini o’rganish u yerdagi siyosiy-iqtisodiy, ma’naviy madaniyatni 
tushunishning asosiy omillaridan biri hisoblanadi. Bu davlatlarda ushbu dinga 
e’tiqod qiluvchilar nazarida buddizmning qoida va an’analari markaziy hukumat 
qonunlaridan ko’ra ustunroqdir, tabiiyki, buning zamirida uning potentsial kuchi 
yotadi.
Buddizm asoschisining shaxsi
. Buddizm tarixi tadqiqotchilar mavjud 
manbalar asosida bu oqim asoschisi real 
tarixiy shaxs – Siddxartxa Gautama, 
ya’ni Buddadir (55-rasm). Shuningdek, u 
Shakyamuni, Budda, Tadxagata, Djina, 
Bxagavan kabi ismlar bilan zikr etiladi. 
Bu 
ismlar ma’nolari quyidagicha: 
Siddxartxa – shaxsiy ism, Gautama – 
urug’ nomi, hakyamuni – «hakya 
qabilasidan chiqqan donishmand», Budda – «nurlangan», Tadxagata – «shunday 
qilib, shunday ketgan», Djina – «g’olib», Bxagavan – «tantana qiluvchi». Ular 
ichida eng mashhuri «Budda» bo’lib, shundan ushbu dinga buddizm nomi berilgan.
Bizgacha Buddaning bir necha biografiyalari yetib kelgan: «Maxavostu» – 
milodning II asrida yozilgan, «Lalitavistara» – milodning II-III asrlarida yuzaga 
kelgan, «Buddxacharita» – buddist faylasuflardan biri Ashvagxosha tomonidan 
milodning I-II asrlarida yaratilgan, «Nidanakatxa» – milodning I asrida yozilgan va 
«Abnixishkramansutra».
55-rasm.
Buddaning ramziy haykali

---