Siyosatshunoslikka

52 Roskin M.G., Cord R.L., Medeiros J.A., Jones W.S. Political Science: An
Introduction. N ew Jersey: Pearson, 2013.-P.46.
193

---

sistlar tomonidan kuchli tanqidga uchradi. Germaniyadagi Veymar 
Respublikasi (1919-1933) davrida Sotsial demokratlar o‘zlarining 
jangovarligini susaytirishdi hamda liberallar va katoliklar bilan de­
mokratiyani saqlash umidida birga faoliyat olib borishdi.
Sotsial-demokratlar bu maqsadlarini amalga oshirishni davlatning 
jamiyat iqtisodiy hayotiga faol aralashishini, daromadlami yo‘qsillar 
foydasiga qayta taqsimlash, iqtisodiyotning davlat sektorini va 
ko‘plab davlat ijtimoiy dasturlarini rivojlantirish bilan bog‘laydilar.
Millatchilik. 
Mafkuralar ichida so‘l ko‘rinishga ega bo‘lgan 
mafkura - bu millatchilikdir. Millatchilik o ‘z mamlakatining birdam- 
ligi va buyukligiga ishonish bilan ifodalanadi. Millatchilik ko‘pincha 
bosib olinish yoki chet elliklar qatag‘oniga uchrashdan kelib chiqadi. 
“Chet elliklaming zo‘ravonligiga boshqa yo‘l qo‘ymaymiz!”-deb 
qiyqirishadi kubaliklar, falastinliklar, iroqliklar, xitoyliklar va boshqa 
millatlar. Millatchilik barcha qolgan mafkuralar ustidan g ‘alaba 
qozonib, ularga o‘z ta’sirini o ‘tkazib kelgan. AQSH konservatizmi 
Amerika millatchiligi bilan qorishib ketgan.
“Millat” atamasi dastlab XIII asrda paydo bo‘lgan va “millatchilik” 
atamasi esa Buyuk Fransiya inqilobi davridan boshlab qo‘ llanilmoqda. 
Millatchilik siyosiy mafkura sifatida XIX asr o‘rtalaridan shakllana 
boshlagan. Uni 1848-yildagi G ‘arbiy Yevropa inqiloblari davrida si­
yosiy mafkura sifatida rasmiylashtirishdi va G‘arbiy Yevropa va Lo- 
tin Amerikada o‘ta faollashdi.
Millatchilikning turli ko‘rinishlari mavjud:
- liberal millatchilik - mustamlakachilikka qarshi mustaqillik 
uchun kurash olib borgan millatlar. XX asrdagi mustamlakachilikka 
qarshi kurashlar aynan liberal millatchilik ko‘rinishida yuz berdi.
- konservativ millatchilik - milliy an’analarga, milliy birlik va 
milliy g‘ururga katta ahamiyat beradi. Masalan, Buyuk Britaniyadagi 
monarxiya konservatik millatchilik timsolidir.
- shovinizm millatchilikning jazavaga tushgan shijoatli 
ko ‘rinishi, u militarizm bilan bog‘liq. Unda “dushman obrazi” 
shakllantiriladi.
194

---

Ta’kidlash joizki, zamonaviy davrda ham turli siyosiy mafkura- 
lar shakllangan. Ular qatoriga