Siyosatshunoslikka

57 
Ahmedova F.M. 0 ‘zbekistonda demokratik jamiyat qurish nazariyasi va
amaliyoti fanidan o ‘quv - uslubiy majmua- T.: Toshkent farmatsevtika instituti,
2016.-B .224.
208

---

AQSHlik sotsiolog va politologi Seymur Martin Lipset (1922-2006-yy.) 
ta’biri bilan aytganda, “hokimiyat mansabdor shaxslarining o ‘zgarish 
imkoniyatini konstitutsiya asosida muntazam ta’minlaydigan siyosiy 
tizimdir va aholining katta qismiga hokimiyat uchun kurashayotgan 
talabgorlar orasidan bittasini tanlash borasidagi eng asosiy qarorga 
ta’sir o‘tkazish imkoniyatini yaratgan ijtimoiy mexanizmdir”58.
Demak, real demokratiya hech qayerda va hech qachon xalq ho­
kimiyati bo‘lgan emas, chunki bunday holda u nodavlat, ijtimoiy o‘z- 
o‘zini boshqarishni bildiradi. Boshqacha aytganda davlatning parcha- 
lanishini anglatadi.
To‘liq demokratiya esa ijtim oiy hayotni boshqarishda dav­
lat rolining butunlay to ‘xtashi va bu - jamiyatning nosiyosiy, 
no-davlat ko‘rinishidir. Paradoksni qarangki, u holda - ya’ni davlat 
yo‘qolganda, barham topganda «demokratiya» tushunchasi hozirgi 
m a’nosini yo‘qotadi. Bundan xulosa shuki, modomiki davlat mavjud 
ekan, demokratik jamiyatda ham demokratiya ideal demokratiya bo‘la 
olmaydi va ijtimoiy ong buni to‘g ‘ri, tabiiy bir reallik sifatida qabul 
qilmog‘i lozim. Shunday qilib, jamiyatda davlat mavjud bo‘lganda 
demokratiya to‘liq bo‘lmaydi, to‘liq demokratiyada esa davlatga - 
ijtimoiy munosabatlami boshqarishning hokimiyat ko‘rinishidagi 
shakliga ehtiyoj qolmaydi59.
Shu sababli, demokratiya eng yaxshi m a’noda ko‘pchilikning 
kamchilik ustidan hokimiyati hisoblanadi, ko‘pincha esa ko‘p yoki 
kamroq darajada xalq nazoratida bo‘luvchi, yaxshi tashkil etilgan 
ozchilikning boshqaruv shaklidir.
Hozirgi vaqtda demokratiya - xalqning hokimiyat manbai, deb 
e’tirof etuvchi, fuqarolar tengligi, ozchilik huquqlarini himoyalovchi, 
davlatning asosiy organlari - saylovlar natijasida shakllanuvchi siyo­
siy hokimiyat tizimi sifatida tushuniladi. Demokratiya sharoitida xalq 
doimo hokimiyatning yagona va asosiy manbai bo‘lib qoladi.