Siyosatshunoslikka

institutlar
институты institutes
siyosiy faoliyat
subyektlarining siyosiy
faoliyat mexanizmlari
bilan aloqadorlikda amalga
oshuvchi tadbirlarni q o‘llab-
quvvatlovchi, turtki beruvchi,
nazorat
institut-
sional-
lashuv
институ­
ционали­
зация
institution­
alization
rasmiylashgan, barcha e ’tirof
etgan qoidalar, qonunlar,
an’ana va marosimlarga
asoslangan ijtimoiy
munosabatlaming barqaror
na’munalaming shakllanishi
324

---

iqtisodiy
elita
экономи­
ческая
элита
economic
elite
bu boshqaruv tizimida o ‘z
faoliyatini xususiy mulk
asosida olib boruvchi,
boshqarayotgan elitaning bir
qismidir
jamiyat-
ning siyo­
siy tashki­
loti
политиче­
ская орга­
низация
сообще­
ства
political
organiza­
tion of
community
moddiy asosni vujudga
keltiradigan muayyan
tashkilotlar va muassasalar
majmui, siyosiy tizim butun
binosining poydevori, uning
muayyan vazifalarini amalga
oshiradigan m a’muriy-
boshqaruv tuzilmasi
kadrlar
partiyalari
партии
персона­
лий
parties of
personnels
XIX asr o‘rtasida evolutsiya
jarayonida elektoral qo'mitalar
va parlament guruhlaridan paydo
bo‘lgan. Шаг nisbatan kam sonli
ekanliklari, a’zolikning erkinligi
bilan ajralib turadi va, eng awalo,
professional siyosatchilaiga
hamda partiyani moddiy jihatdan
qo‘llab-quwatlashga qodir
bo‘lgan moliya elitasiga suyanadi
kategoriya
категория
category
narsa va hodisalaming eng
muhim xususiyatlari va
aloqalarini aks ettiruVchi
umumiy tushunchalar
ko‘ppar-
tiyaviy tizim
Многопар­
тийность
multi-party
system
xos jihat shundan iboratki, unda
ikkidan ortiq partiyalar davlat
hokimiyatini egallash uchun
real imkoniyatga ega bo'ladilar.
Bunday tizimda, odatda,
parlament a’zolarining katta
qismiga tayanuvchi koalitsion
hukumat tuziladi
325

---

konfederat-
siya
конфеде­
рация
konfedera-
tion
bu to‘la mustaqil davlatlaming
ko‘ngilli ittifoqidir, davlatlar
ittifoqining shakli bo‘lib, unda
a’zo davlatlar o ‘z suverenitetini
to‘liq saqlab qoladi
konflikt
конфликт
conflict
u yoki bu obyektning bir
vaqtning o ‘zida kamida ikki
va undan ortiq subyektlaming
maqsad va manfaatlarini
to‘la qondirmasligi natijasida
vujudga keladigan ijtimoiy
vaziyatga aytiladi
konflikt
qatnash-
chilari
участники
конфлик­
тов
partici­
pants of
conflicts
biz ulami qisqacha tarzda
tomonlar deymiz
konflikt
subyektlari
субъекты
конфлик­
тов
subject of
conflicts
tomonlar tashkilotlar, partiyalar
va hokazo shunga o ‘xshash
siyosiy tuzilmalardan iborat
b oiish i mumkin
konflikt-
larning
obyekti
обьекты
конфлик­
тов
object of
conflicts
mavjud qadriyatlar, moddiy
dunyo, hudud va hokazolardan
iboratdir
konserva-
tizm
консерва­
тизм
conserva­
tism
davlat va jamiyat hayotining
tarixan vujudga kelgan
shakllarini, uning oila, millat,
din, mulkchilikda namoyon
bo‘luvchi qadriyatlarini saqlab
qolishga qaratilgan g ‘oyaviy-
siyosiy ta’limot va harakat
kontrelita
контрэли­
та
contra elite
hukmron bo‘lmagan elita
kuch ish-
latuvchi
resurslar
ресурсы
принужде­
ния
resources
of forcing
bu qurol-yarog1, jismoniy
majburlovchi muassasalar
va buning uchun maxsus
tayyorlangan kishilardir
326

---

latent
bosqichi
фаза ла­
тентного
phase of
latent
konfliktlar yashirin holatda
bo‘lgan bosqich
legal
легаль­
ный
legal
Qonuniy
liberal-de-
mokratik
tizimlar
системы
либераль-
но-демо-
кратия
liberal-
democracy
systems
siyosiy qarorlar qabul
qilishda individualizm
va erkinlik qadriyatlariga
asoslanadilar.
liberalizm
либера­
лизм
liberalism
shaxs erkinligi va boshqa
fuqarolik va siyosiy huquqlarini
e ’tirof etuvchi va davlat
faoliyati sohalarini cheklovchi
ta’limot va ijtimoiy - siyosiy
harakat.
lider
лидер
leader
y o ‘l ko‘rsatish xususiyatga ega
inson boshqalarga ta’sir eta
olish, muayyan maqsadlarga
erishish uchun ulaming
birgalikda faoliyatini tashkil eta
olish qobiliyatiga ega
liderlik
лидерство
leadership
bu boshqaruvchanlik maqomi,
qarorlar qabul qilish bilan
bog‘liq boMgan ijtimoiy
pozitsiyadir
lokal (nia-
halliy)
siyosiy ja-
rayonlar
местный
политиче­
ских про­
цессы
local po­
litical pro­
cesses
lokal (m ahalliy) siyosiy
jarayonlar nisbatan tor
doirada b o ‘lib, o ‘z-
o ‘zini boshqarishni
rivojlantirish, shakllantirish
va siyosiy partiyalar
hamda harakatlarning
rivojlantirilishi bilan b og‘liq
327

---

ma’muriy
elita
админи­
стратив­
ная элита
adminis­
trative elite
bu boshqaruvning texnik-
tashkiliy vositalarini o ‘z
qo‘lida monopollashtirgan,
boshqarayotgan elitaning bir
qismidir
madaniy-
axborot
resurslari
культур-
но-ин-
форма-
ционные
ресурсы
cultural-in-
formation
resources
bilim va axborot hamda ulami
olish va tarqatish vositalari:
fan va ta’lim muassasalari,
ommaviy axborot vositalari va
boshqalar tashkil etadi
majburlov-
chi hokimi-
yat
обязатель­
ный пра­
витель­
ство
compulso­
ry govern­
ment
majburlovchi resurslarga
tayanadigan va majburiy kuch
ishlatishni qoilash yoki kuch
ishlatish bilan tahdid qilish
yordamida kishilar ustidan
nazorat qilishdir
majburlov-
chi resurs-
lar
обязатель­
ные ресур­
сы
compul­
sory re­
sources
bu ma’muriy jazolash bilan
bog'liq bo‘lgan vositalardir. Bu
vositalardan, odatda, utilitar
resurs ish bermay qolganda
foydalaniladi
majoritar
saylov
tizimi
мажори­
тарной
избира­
тельной
системы
major­
ity election
system
nomzod yoki partiya g ‘alaba
qozonishi uchun saylovchilar
ko‘pchiligining ovoz olishi
lozim bo‘lgan turi
manu qo-
nunlari
законы
Ману
Manu’s
laws
insonning to‘g ‘ri, imonli hayot
kechirishini belgilab beruvchi
diniy-falsafiy, siyosiy, axloqiy
va huquqiy qoidalaming
yig‘indisidan iborat bo‘lgan
manba
328

---

marginal
guruh
маргинал-
ная груп­
па
marginal
group
bir - birini istisno qiluvchi
qadriyatlar, me’yorlar
ta’siridagi, turli ijtimoiy
guruhlar, tizimlar, madaniyatlar
chegarasidagi odamlar guruhi
Mazdak
ta’limoti
учение
Маздака
mazdak’s
doctrine
barcha odamlaming teng
huquqliligi to‘g ‘risidagi
ta’limot.
me’yoriy
resurslar
норматив­
ные ресур­
сы
regulatory
resources
insonning ichki dunyosi,
qadriyatlar va xulq-atvoriga
ta’sir ko‘rsatuvchi vositalar
metodo-
logik funk-
siya
методоло­
гическая
функция
method­
ological
function
siyosatshunoslikning
asosiy xulosalari alohida
olingan ijtiomiy hodisalami
o ‘rganuvchi xususiy siyosiy
nazariyalar uchun asos bo‘lib
xizmat qiladi.
millat
нация
nation
hudud, iqtisodiy aloqalar, til,
ruhiy o ‘ziga xoslik, madaniyat
va o ‘z-o‘zini anglashning
umumiy jihatlariga ko‘ra ajralib
turuvchi ijtimoiy guruh
Mil-
latchilik
национа­
лизм
national­
ism
mafkura va siyosat bo‘lib,
uning asosida milliy
mustaqillik va ustunlik g ‘oyasi,
boshqa xalqlar vakillariga
bepisandlik bilan qarash yotadi
milliy
guruh
нацио­
нальная
группа
national
group
mazkur mamlakat (mintaqa)
da tub aholi bo‘lmagan millat,
xalq-elatning bir qismi
milliy mu­
nosabatlar
нацио­
нальные
отноше­
ния
national re­
lationship
milliy etnik rivojlanish
subyektlari; millatlar- elatlar,
etnik guruhlar va ulaming dav­
lat birlashmalari o ‘rtasidagi
munosabatlardir
329

---

mo‘tadil
demokrati-
yani
(politiya)
мягкая де­
мократия
mild de­
mocracy
ko‘pchilikning uyushgan
hokimiyati
Monarxiya
монархия
monarchy
bu shunday boshqaruv shakliki,
unda oliy hokimiyat yakka bir
shaxs tomonidan amalga oshiriladi
va, odatda, meros bo‘lib o‘tadi
Monoteis-
tik
монотеи-
стик
monothe­
istic
yakka xudolikka asoslangan
diniy qarash
mutlaq
monarxiya
абсолют­
ная мо­
нархия
absolute
monarchy
boshqaruvning shunday shakliki,
unda oliy davlat hokimiyati qonun
bo‘yicha to‘laligicha bitta shaxsga