Siyosatshunoslikka

81 
Farmonov R.F., To‘laganova N .0 ‘., Turdiyev M.T., Jo‘rayev Q.A.,
Muhammadiyev U.N. Zamonaviy siyosatshunoslik: nazariya va amaliyot.
0 ‘quv qo‘llanma.-T., 2006. -B .172.
241

---

fuqarolik darajasida shakllanadi. Ko‘pchilik kishilar uchun ana shun- 
day ichki ishonch ulaming partiyaviy intilishlariga qaraganda ko‘proq 
ahamiyat kasb etadi.
3. 
Siyosiy darajada davlat va davlatlararo aloqalardan tortib to 
o ‘zini siyosat subyekti sifatida qabul qilishgacha bo‘lgan sof siyosiy 
hodisa-larga oid qadriyatli munosabatlar shakllanadi. Inson va siyosat 
o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlar uzil-kesil oydinlashadi. Siyosatning 
inson hayotidagi roli belgilanadi.
Siyosiy madaniyat darajalari hamma davlatlarda ham bir xil emas, 
ular o‘rtasidagi farqlanishlar siyosiy madaniyatning modeliga qarab 
farqlanadi. Siyosiy madaniyat modeli - bu siyosiy rejimga nisbatan 
davlat va jamiyatda shakllangan va amal qiladigan siyosiy madani­
yat andozasidir. Ilmiy adabiyotlarda siyosiy madaniyatning asosan 
ikki modeli ko‘rsatiladi: totalitar-avtoritar va plyuralistik (liberal- 
demokratik), shuningdek uchinchi model sifatida “sharqona siyosiy 
madaniyat” modeli ham keltiriladi.
Siyosiy madaniyatning 
totalitar-avtoritar modeli
fuqaroning ja- 
moaviy sifatlarini uning individual sifatlaridan ustunligi bilan ajralib 
turadi. Bu model uchun quyidagi xususiyatlar xos82:
• jamiyatning siyosiy ongi va qadriyatlari davlat tomonidan 
markazlashtirilgan holda shakllantiriladi. Shunga muvofiq ravishda 
davlat manfaatlari ayrim kishilar va ijtimoiy guruhlaming manfaat- 
laridan muhimroqdir. Asosiy qadriyatlar jumlasiga «tartib», «xay- 
rixohlik», «siyosiy ishonch», «davlat siyosatini qo‘llab-quvvatlash», 
«yagona mafkura», «siyosiy birdamlik» kabi tushunchalar kiradi;
• jamiyatning siyosiy axborot olishi cheklangan bo‘lib, hokimiyat 
tomonidan bir kanal orqali, monopoliya tarzida boshqariladi. Siyosiy 
senzuradan faol foydalaniladi;
• siyosiy til standartlashtirilgan va kambag‘al. Unga keskinlik, 
aksariyat hollarda esa - cheklanganlik va qolipga solinganlik xos;