Siyosatshunoslikka

73 Каримов. И.А. Хавфсизлик ва баркарор тараккиёт й ули да.-Т .б-
Т.:Узбекистон, 1998. -Б. 160.
74 Ahmedova F.M. 0 ‘zbekistonda demokratik jamiyat qurish nazariyasi va
amaliyoti fanidan o ‘quv - uslubiy majmua-T.: Toshkent farmatsevtika instituti,
2016.-B .225.
220

---

4. Demokratiya modellari va shakllari
Demokratiyaning joriy etilishi, amal qilish prinsiplariga ko‘ra 
o ‘ziga xos modellari mavjud. Metodologik nuqtayi nazardan de­
mokratiyaning uchta modellarini farqlash mumkin:
Liberal demokratiya. Ijtimoiy fikr tarixida birinchi bor individ- 
ni jamiyat va davlatdan, davlat va fuqarolik jamiyatini bir-biridan 
ajratdi, davlatning fuqarolik jamiyati va shaxs bilan munosabatlarini 
qonun va vazifalar jihatidan chekladi, ozchilikning ko‘pchilikka nis- 
batan muxtoriyati va huquqdarini himoya qildi, barcha fuqarolaming 
siyosiy teng huquqliligini bayon etdi, shaxsni siyosiy tizimning bosh 
elementi sifatida fundamental, begonalashmaydigan huquqlar bilan 
ta’minladi. Liberal demokratiya g‘oyasiga ko‘ra shaxs manfaatlari 
asosiy yetakchi omil hisoblanadi. Liberal demokratiyaning yirik na- 
zariyotchilaridan bo‘lgan italiyan siyosatshunos va faylasufi Norberto 
Babbio (1909-2004-yy.) fikriga ko‘ra, demokratiyaning asosiy sub­
yekti bu ayrim olingan shaxs-individdir.
Liberal demokratiyaning o‘ziga xos belgilari:
• mulkiy va boshqa cheklovlaming yo‘qligi;
• individualizm, individning davlat qonunlaridan ustunligi tan 
olinishi;
• erkinlikni har qanday majburlash va cheklashlaming 
bo‘lmasligi deb tushunish;
• davlat faoliyati sohasini asosan ijtimoiy tartibni, ijtimoiy 
tinchlikni muhofaza qilish bilan cheklab qo‘yish, uning fuqarolik 
jamiyati ishlariga aralashmasligi;
• fuqarolaming bo‘linishi;
• davlat ustidan fuqarolar nazorati o ‘matilishining samarali 
shakli sifatida tiyib turuvchi va muvozanat saqlovchi tuzilmalarning 
yaratilishi;
• ko‘pchilikning ozchilik ustidan hukmronligining cheklani- 
shi va hokazo.
Shu bilan birga liberal-demokratiyaning ijtimoiy-siyosiy cheklan- 
ganligi, fuqarolami ijtimoiy himoya qila olmasligi, tengsizlikning or-
221

---

tishi, shaxs siyosiy ishtirokining cheklanganligi, davlat “tungi qoro- 
vul” roli bilangina cheklab qo‘yilishi liberal demokratiyaning asosiy 
kamchiligi sanaladi.