Siyosatshunoslik

1 
Исхаков С. А.
«Хидоя»нинг мусулмон хукуки манбаи тизимида тутган
урни / / Huquq—Право—Law. — 2003. — №2. — В. 56.
73

---

fakkirlaming ideal inson va jamiyat haqidagi fikrlari edi. Biroq 
bu shunchaki xayol emas edi, bunday jamiyatni hech qachon 
amalga oshmaydigan xomxayol, utopiya desak adolatdan 
bo'lmaydi»1.
0 ‘tmishdagi mutafakkirlar asarlarida o‘z davri tartiblari va 
tafakkurining ta’siri kuchli bo‘lsa-da, o‘sha zamonlardayoq davlat 
va uning timsoli bo‘lmish hukmdorga qo‘yilgan talablar, huku- 
matning jamiyat oldidagi majburiyatlari xususidagi tasawur va 
qarashlar mohiyatiga ko‘ra bugungi kun me’yorlaridan farq qil- 
maydi. Bu esa davlat va jamiyatni boshqarish to‘g‘risidagi qarash­
lar Makiavelli (1469—1527) Yevropa siyosat ilmida tanilmasdan 
ancha ilgariroq Markaziy Osiyoda ilmiy-nazariy shaklga ega 
bo‘lganligidan dalolat beradi.
3. Amir Temur va temuriylarning siyosiy qarashlari
Markaziy Osiyo mutafakkirlari va davlat arboblarining siyo­
siy-huquqiy merosini o‘rganishda sohibqiron 
Amir Temur
(1336— 
1405)ning hokimiyat va uni boshqarish to‘g‘risidagi qarashlarini 
o‘rganish alohida ahamiyatga ega. Chunki, birinchidan, Amir 
Temuming siyosiy qarashlari o‘z davri ma’naviyati va davlat 
boshqaruvi bilan bevosita bog‘liq, ikkinchidan, bu masalaning 
xolisona va haqqoniy baholanishi davlat tepasida turgan birinchi 
rahbarning shaxsiy sifatlarini mukammalroq bilish, uning 
insoniyat tarixida tutgan о‘mini obyektiv baholash imkonini 
beradi.
1370-yilda Movarounnahr taxtining sohibi bo‘lib, Samar- 
qandni hokimiyat poytaxtiga aylantirgan Amir Temur faoliyati- 
dagi asosiy siyosiy yo‘l — mayda feodallar hukmronligini tuga- 
tish, muhim xalqaro karvon yo‘llarida ustunlik qilib turgan Oltin 
0 ‘rda, Eron va boshqa mamlakatlarning raqobatini yengib, 
Movarounnahming siyosiy-iqtisodiy quwatini ta’minlay oladi- 
gan markazlashgan davlat tashkil etish edi. Shu jihatdan Amir 
Temumi o‘z davri va o‘z xalqi talab-ehtiyojlarini to‘g‘ri anglagan 
pragmatik hukmdor deyish o‘rinlidir. Shuning uchun sohibqiron