Sitologiya va

 tri-
tikale
deb ata ladi. Bug‘doy va 
javdarning eng yaxshi xususiyat-
larini to‘plagan bu o‘simlik yuqori 
hosildor, ko‘p miqdorda yashil 
massa to‘playdi va yuksak dara-
jadagi oziqlik sifatiga ega. o‘sim-
likshunoslikda ko‘pincha orga nik 
moddalarning bir muncha faol 
sintez qiluvchi, hosildorligi yuqori, 
katta o‘lchami bilan farqlanadigan 
poliploid o‘simliklar ham olinadi 
(180- betdagi 62-, 63- rasmlar).
Sun’iy mutagenez usuli
deb – kuchli ta’sir etuvchi omillar 
ta’sirida o‘simliklarda mutatsiya-
lar olish 
ga aytiladi. Bu usulni 
qo‘llash orqali akademiklar Nabi-
61­ rasm.
Seleksiya natijasida yetishtirilgan 
bug‘doyning past bo‘yli, serhosil 
navi tarkibida yuqori sifatli kleykovi-
na (B) mavjud. Dastlabki nav (A).
B
A

---

180
SelekSiya aSoSlaRi
VII Bo‘LIM
jon Nazirov va oston Jalilovlar tomonidan g‘o‘zaning serhosil AN-
402, Samarqand-3, Yulduz kabi navlari yaratilgan.
Geterozis. 
o‘simliklarda chetdan changlanadigan o‘simliklarni 
tabiiy changlan tirish orqali seleksiya uchun aha miyatga ega gen-
lar ushbu liniyalarda mustahkamlanadi. So‘ngra olingan duragay-
lar chetdan changlantiriladi. Bu usul yordamida serhosil o‘simliklar 
navlari chiqariladi. Bunda 
geterozis, 
ya’ni 
duragay kuchi
ning sa-
marasi namoyon bo‘ladi. Geterozisning mohiyati shundan iborat-
ki, birinchi avlod duragaylar ota-ona organizmga nisbatan hosildor 
chidamli va yashovchan bo‘ladi.
Hayvonlar seleksiyasi.
hayvonlar seleksiyasida o‘simliklar 
seleksiyasida qo‘llaniladigan usullardan ham foydalaniladi. Le-
kin hayvonlar seleksiyasining o‘ziga xos xususiyatlari hayvon ta-
bia ti dan kelib chiqadi: 1) xonakilashtirilgan hayvonlar faqat jinsiy 
yo‘l bilan ko‘payadi, 2) har bir hayvon kam nasl beradi va har bir 
hayvon ancha qimmat turadi.
hayvonlar seleksiyasida eksterer belgilarni hisobga olish mu-
him rol o‘ynaydi. hayvonlar tashqi shakllarini butun yig‘indisi, ta-
nasining tuzilishi, tana qismlarining o‘zaro nisbati 
eksterer
deb 
ataladi. Xo‘jalik uchun muhim bo‘lgan ko‘pgina belgilar, masalan, 
qoramolning sersutliligining rivojlanishi muayyan tana tuzilishiga,