Sirtqi fakultet “iqtisodiyot, boshqaruv, soliqlar va sug’urta” kafedrasi “iqtisodiy xafsizlik” ta’lim yo‘nalishi

Material resurslar zaxira holati tahlili 

 

Haqiqatdagi 

zaxira 

Zaxira me’yori, 

kunlar 

Maksimal 

me’yordan 

og‘ish 

Materiallar 

markasi 

nomi 

O‘rtacha 

sutkalik 

sarf, kg 

kg kunlar maksimal minimal 

kunlar kg 
Po‘lat mar-
kasi U-10 
50 4800 96 
35 
25 +61 

+3050 
8mm li 

po‘lat 
51,4 3600 70 
94 
80 -24 

-1233,6
Hisoblash: 96 – 35 = +61 kun; 

61*50 = +3050 kg. 
Ushbu misolda hatto maksimal me’yor bilan taqqoslanganda ham 

U-10 po‘latda sezilarli qoldiq mavjud. Ayni vaqtda boshqa turdagi 

po‘lat 1233,6 kg kam.


 

 

5.4. Material resurslardan foydalanish samaradorligini

ifodalovchi ko‘rsatkichlar

 
Zaxiralarni tizimli aniqlash va mobilizatsiyalash, material sarflar 
va mahsulotning material sig‘imini kamaytirish zarurati tahlilda 

105 
material resurslardan foydalanish samaradorligini har tomonlama 

tavsiflovchi va mahsulotning material sig‘imini kamaytirish borasida 
korxona faoliyatini rejalashtirish, hisobga olish, natijalarni tahlil 
qilishga imkon beruvchi ko‘rsatkichlar tizimi qo‘llanilishini nazarda 
tutadi. Material resurslardan foydalanish samaradorligi ko‘rsatkichlari 


umumiy
va xususiyga ajratiladi.
Umumiy ko‘rsatkichlarga quyidagilar kiritiladi: mahsulotning 
material sig‘imi; material qaytimi; mahsulot tannarxida material 
sarflarning ulushi; material resurslardan foydalanish koeffitsiyenti. 
Material resurslar samaradorligining xususiy ko‘rsatkichlari 
material resurslarning alohida elementlarini iste’mol qilish 
samaradorligini tavsiflash, shuningdek, alohida mahsulotlar material 
sig‘imini baholash uchun qo‘llaniladi. Alohida mahsulotlarning 
solishtirma material sig‘imi qiymat, natural-qiymat va natural ifodada 
hisoblanishi mumkin.
Umumlashtiruvchi ko‘rsatkichlarni aniqlash tartibi va ularning 
o‘zgarish tendensiyalarini ko‘rib chiqamiz.