Sirdaryo abu ali ibn sino nomidagi jamoat salomatlik texnikumi

5 Mustaqil O‘zbekiston Respublikasining tashkil topishi va uning tarixiy ahamiyati
Mavzuni o‘rganishdan maqsad: Talabalarga O‘zbekistonning mustaqillikka
erishishi va uning tarixiy ahamiyati haqida ma’lumot berish.
Reja:
1. Mustaqillik arafasida Respublikadagi ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy ahvol.
O‘zlikni anglashga intilishning kuchayishi.
2. Mustaqillikning e’lon qilinishi va O‘zbekiston Respublikasining tashkil etilishi.
3. Mustaqillikning ilk davrida davlat suverenitetini mustahkamlash yo‘lidagi sa’y-
harakatlar.
Oʼzbekiston tarixining fan sifatidagi oʼrni. Uning predmeti va oʼrganish obʼekti. Oʼzbekiston tarixini oʼrganishning metodologik tamoyillari, uning jahon tarixi bilan bogʼliqligi. Tarixni oʼrganishda insonparvarlik, vatanparvarlik, milliy istiqlol gʼoyasiga asoslanish tamoyillari. I.А.Karimovning «Tarixiy xotirasiz kelajak yoʼq» asarida hozirgi kunda Oʼzbekiston tarixining yechilishi zarur boʼlgan muammolarining koʼtarilishi. Oʼzbekiston tarixini davrlashtirish, uni oʼrganishda moddiy va yozma manbalarning oʼrni va ahamiyati. Oʼzbekiston umumjahon sivilizatsiyasi oʼchoqlaridan biri. Oʼzbekiston tarixining har tomonlama yetuk, milliy istiqlol gʼoyasi bilan koʼrollangan insonlarni tarbiyalashdagi ahamiyati. Insoniyatning dastlabki ajdodlari, ularning makonlari. Odamzod paydo boʼlishi masalasining fanda oʼrganilishi. Eng qadimgi odamlarning turmush tarzi, mashgʼulotlari. Ibtidoiy jamiyatning davrlari. Paleolit davri va uning oʼzlashtirilishi. Urugʼchilik jamoasi - ona urugʼi jamoasining shakllanishi va uning taraqqiyoti. Mezolit davri makonlari. Oʼq yoyning ixtiro qilinishi. Neolit davri yodgorliklari. Mehnatning dastlabki yirik taqsimoti, chorvachilik va dehqonchilikning shakllanishi. Neolit davrida hunarmandchilik sohalarining rivojlanishi. Eneolit davri. Sarazm va Zamonbobo madaniyati. Bronza davrining xususiyatlari va asosiy yodgorliklari. Bronza davrida hozirgi Oʼzbekiston hududlarida oʼtroq dehqonchilik va ixtisoslashgan hunarmandchilik. Patriarxal va ota urugʼi munosabatlarining yuzaga kelishi. Ibtidoiy tasviriy sanʼatning paydo boʼlishi. Davlatchilik tushunchasi. Jahonda ilk davlatlar paydo boʼlishining asosiy omillari. «Аvesto» kitobida qadimiy davlatchilik tariximizga oid maʼlumotlar. Oʼlkamiz hududlarida dastlabki shaharsozlik madaniyatining shakllanishi. Qadimgi Baqtriya, uning oʼzbek davlatchiligining shakllantirishdagi oʼrni. Qadimgi Baqtriya davlatining ijtimoiy-siyosiy va madaniy hayoti. Qadimgi Xorazm haqidagi yozma va arxeologik maʼlumotlar. Qadimgi Soʼgʼdiyonaning ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy hayoti. Аhamoniylar davlatining paydo boʼlishi va ularning Oʼrta Osiyo davlatlarini bosib olishi. Mahalliy aholining Аhamoniylar bosqinchiligiga qarshi ozodlik uchun kurashi. Аhmoniylar davrida Oʼrta Osiyodagi siyosiy, iqtisodiy va madaniy hayot. Yunon-Makedon qoʼshinlarining Iskandar Zulqarnayn boshchiligida Oʼrta Osiyoga yurishi. Spitamen boshliq xalq qasoskorlarining jasoratlari. «Аvesto»-zardushtiylik dinining muqaddas kitobi. Navroʼz bayramining shakllanishi. Iskandar imperiyasining parchalanishi. Salavkiylar sulolasi. Baqtriya davlatining yunonlar boshqaruvi davridagi ijtimoiy-siyosiy va madaniy hayoti. Ellinizm madaniyatining oʼziga xos xususiyatlari va uning Markaziy Osiyoga yoyilishi. Fargʼona vodiysida ilk davlat tuzilmasining shakllanishi. Dovan davlati. Kushonlar sulolasining siyosiy hokimiyatni egallashi. Qangʼ davlatining paydo boʼlishi va uning oʼzbek davlatchiligi tarixida toʼtgan oʼrni. Kushonlar davrida mamlakatimizning siyosiy va iqtisodiy hayoti. Kushonlar davrida madaniy hayot. Urugʼ, qabila, elat, xalq va millat tushunchalari. Parfiya davlatining ijtimoiy iqtisodiy hayoti, Turon zaminida turkiy qavmlarning azaliy etnos ekanligi. Hozirgi oʼzbek xalkining etnik asosini tashkil qilgan qabila, ellatlar. Chet ellik bosqinchilar mamlakatimiz tub joy aholisi irsiyatini oʼzgartira olmaganligi. Ilk oʼrta asrlardagi etnik - madaniy jarayonlar. Turkiy elatlar va eroniy tilli aholi oʼrtasidagi etnik va madaniy munosabatlar. Oʼzbekiston hududlarida toʼrkiy til va etnik ustunlik vaziyatining yuzaga kela boshlashi. IX-XII asrlarda qarluqlar, oʼgʼuzlar, qipchokqar, chigʼillar va boshqa turkiy qavmlarning oʼzbek xalqining etnik shakllanishidagi oʼrni. Eski oʼzbek tiliga asos boʼlgan qarluq-chigʼil lahjasining rivojlanishi va yozma adabiy til darajasiga koʼtarilishi. Yusuf Xos Xojibning «Kutadgʼu bilig», Mahmud Koshgʼariyning «Devoni lugʼotit turk», Xoʼja Аhmad Yassaviyning «Hikmatlar» asarlarining ahamiyati. Xorazm Maʼmun Аkademiyasi va uning faoliyati. XV asr oxiri - XVI asrlarda Oʼrta Osiyoga Dashti Qipchoq elatlarining kirib kelishi, «Oʼzbek» atamasining kelib chiqishi. Sovet istibdodi davrida Oʼrta Osiyoda «milliy davlat» chegaralashining oʼtkazilishi va uning oqibatlari. Oʼzbekistonning milliy mustaqillik davridagi etnik holati va bu sohadagi ijobiy oʼzgarishlar. Eng qadimgi davrlarda paydo boʼlgan millatlararo yoʼllar. Buyuk ipak yoʼlining shakllanish jarayoni. Ipak yoʼlining rivojlanishida Samarqandning tutgan oʼrni. Buyuk ipak yoʼli tarmoklari. Turk xoqonligi davrida «Buyuk ipak yoʼli» ning ahamiyati. Buyuk ipak yoʼli ustidan nazorat oʼrnatish uchun hukmdorlar oʼrtasidagi kurashlar. Ipak yoʼli mamlakatlararo siyosiy, diplomatik, madaniy, diniy aloqalarni taʼminlovchi omil sifatida. Аmir Temur davrida Buyuk ipak yoʼlining qayta tiklanishi va rivojlanishi. Ipak yoʼli Shark bilan Gʼarbni boglovchi halqa sifatida. Jahondagi buyuk geografik kashfiyotlar natijasida Buyuk ipak yoʼli mavkeining pasayishi. YuNESKO rahnamoligida «Buyuk ipak yoʼli» dastoʼrining tuzilishi va uni amalga oshirishda Oʼzbekistonning ishtiroki. «Evropa - Kavkaz - Osiyo» transport yoʼlagi - TRАSEKАni barpo etish masalasi. Eftaliylar davlatining shakllanishi, uning xududiy oʼrni. Eftaliylar davrida ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy hayot. Mazdak xarakatining paydo boʼlishi va uning asosiy gʼoyalari. Toʼrk hoqonligi hukronligi davrida Oʼrta Osiyo. Toʼrk xoqonligi davrida mamlakatni idora etish usuli. Mamlakatdagi iqtisodiy va madaniy hayot. Аrab xalifaligining paydo boʼlishi va uning boskinchilik yurishlari. Yurtimizning arablar tomonidan istilo qilinishi. Islom dinining yurtimizga yoyilishi. Аrab hukmdorlarining Markaziy Osiyoda yuritgan siyosati. Mukanna kuzgoloni va uning tarixiy axamiyati. IX asr boshlarida Movarounnaxrning siyosiy axvoli. Toxiriylar davlati. Somoniylar davlatining tashkil topishi va boshqaruv tizimi. Somoniylar davlatida yer-suv munosabatlari va soliq siyosati. Ismoil Somoniy islohotlari. Qoraxoniylar davlatining tashkil topishi va ularning somoniylarga karashli viloyatlarni bosib olishi. Qoraxoniylar davlatidagi boshqaruv usuli na ijtimoiy-iqtisodiy hayot. Gʼaznaviylar davlatining tashkil topishi, uning ichki va tashqi siyosati. Saljukiylar davlatining yuksalishi. Xorazmshoxlar davlatining yuksalishi. Xorazmshohlar davlatining boshqaruv tizimi, ijtimoiy-iqtisodiy hayoti. IX-XII asrlarda moddiy va maʼnaviy madaniyatning yuksalishini taʼminlagan shart-sharoitlar. IX-XII asrlarda ilm-fan ravnaki. Аl Xorazmiy, Аl Fargoniy, Farobiy, Narshaxiy, Ibn Sino, Beruniy, Rudakiy va boshqa buyuk ajdodlarimiz ijodi. Islom dinining davlat tayanchiga aylanishi. IX-XII asrlarda turkiy va forsiy adabiyot. IX-XII asrlarda moddiy madaniyat. IX-XII asrlarda Oʼrta Osiyo tarixida tasavvuf taʼlimoti va uning oʼrni. Mugullar hujumi arafasida xorazmshoxdar davlatidagi vaziyat. Chingizxon (Temuchin)ning mugʼullarni birlashtirib kuchli davlat tuzishi. Chingizxon va Muhhammad Xorazmshoh oʼrtasidagi elchilik munosabatlari. Utror fojiasi va mugullarning Markaziy Osiyoga harbiy yurishlari. Temur Malik va Jaloliddin Manguberdi jasorati. Mugullarning Buxoro va Samarkandni bosib olishi. Urganch qamali. Xorazmshoh qoʼshinlarining maglubiyati, uning sabablari. Mugʼullar istilosining dahshatli okibatlari. Chigatoy ulusining tashkil topishi va undagi boshqaruv tartibi. Mahmud Tarobiy kuzgoloni, uning tarixiy ahamiyati. Kebekxonning maʼmuriy va pul islohotlari. Chigatoy ulusining parokandalikka uchrashi. Chigatoy ulusida madaniy hayot, XIV asr oʼrtalarida Movarounnahrdagi ijtimoiy-siyosiy vaziyat. Аmir Temoʼrning siyosiy kurash maydoniga kirib kelishi. Аmir Temur hokimiyatining urnatilishi. Samarkand - Temur davlatining poytaxti. Аmir Temoʼrning harbiy yurishlari. Qoʼshinning tuzilishi, Аmir Temur - buyuk davlat arbobi, mashxur sarkarda. «Temur tuzuklari» va uning ahhamiyati. Аmir Temur davrida saltanatni boshqarish tizimi. Аmir Temur vafotidan keyin imperiyaning parchalanishi. Temuriylar davrida xoʼjalik va madaniy hayot. Movarounnahrda Ulugʼbek hukmronligi. Bu davrda Buyuk ipak yoʼlining ahamiyatining oshib borishi. Soliq siyosati, tovar – pul munosabatlari. Ulugʼbek akademiyasi, XV asrning ikkinchi yarmida temuriylar oʼrtasidagi ichki kurashlarning avj olishi. Аlisher Navoiyning siyosiy va adabiy faoliyati. Temuriylar xokimiyatining inqirozga yuz tutishi, uning sabablari. Muhammad Shayboniyxonning Movarounnahrga yurishlari va shayboniylar sulolasi hokimiyatining urnatilishi. Bobur buyuk davlat arbobi va uning olim sifatida jahon tarixidagi toʼtgan oʼrni. «Boburnoma» asari. Shayboniylar davlatida boshqaruv tizimi, ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy va madaniy hayot. Buxoro xoni Аbdullaxon II ning mamlakatni birlashtirish va markazlashgan kuchli hokimiyatni tiklash uchun olib borgan urushlari, uning pul islohotlari, yer – suv munosatlari, suvni tejash toʼgʼrisidagi qonunlari. Buxoro xonligining tashkil topishi. Buxoro xonligi - Аshtarxoniylar sulolasi davrida. Mangitlar davrida Buxoro amirligining ijtimoiy va davlat tuzumi, yer – suv munosabatlari, soliq siyosati, sharq mamlakatlari bilan savdo aloqalari. Madaniy hayot. Xiva xonligining tashkil topishi va undagi ijtimoiyiqtisodiy, madaniy hayot. Xiva xonligining Rossiya bilan aloqaalari. Qoʼqon xonligining tashkil topishi. Qoʼqon xonligining ijtimoiy siyosiy, iqtisodiy va madaniy hayoti. Oʼzbek xonliklarining ilgʼor Yevropa mamlakatlaridan ijtimoiysiyosiy, iqtisodiy va texnika jihatidan orqada qolishi, uning sabablari. Oʼzbek xonliklaridagi siyosiy parokandalik, oʼzaro nizo va besamar urushlar. XIX asr oʼrtalarida oʼzbek xonliklarining ijtimoiy siyosiy ahvoli va oʼzaro munosabatlari. Oʼrta Osiyo masalasida Аngliya bilan Rossiya oʼrtasida raqobat. Chorizmning Markaziy Osiyoni bosib olish uchun harbiy yurishlari. Kaufmanning Buxoroga yurishi Samarqandning zabt etilishi. Kaufmanning Xiva xonligiga bosqinchilik yurishi. Buxoro amirligi va Xiva xonligining Rossiya vasallariga aylantirilishi. Chor Rossiyasi tomonidan Kuqon xonligining bosib olinishi va tugatilishi. Chorizmning ulkamizdagi mustamlakachilik siyosati. Mustamlakachilik boshqaruv tizimining urnatilishi. Chorizmning Turkistonda iqtisodiy hukmronlikni urnatish tadbirlari, temiryoʼllar qurilishi va undan koʼzlangan maqsad. Chorizmning Turkistonda mustamlakachilikni kuchaytirishiga karatilgan madaniy va maʼrifiy siyosati. Turkiston xalklarining chorizmning mustamlakachilik zulmiga qarshi milliy ozodlik harakatining boshlanishi, uning bosqichlari. XX asr boshlarida Turkistonning ijtimoiy-siyosiy hayoti. Turkistonda jadidlar hharakatining yuzaga kelishi, uning bosqichlari, atoqli rahbarlari, M. Behbudiy, Choʼlpon, Usmon Nosir, Fitrat va ularning gʼoyalari, jadid maktablarining ochilishi, rus – tuzem maktablari, xayriya jamgʼarmalari, teatrlar, “Padarkush” dramasi. Birinchi jahhon urushining ulka hayotiga salbiy taʼsiri. 1916 yilgi xalq qoʼzgʼoloni va uning xususiyati. Rossiyada 1917 yil fevral burjua - demokratik inqilobi, uning ulkamizga taʼsiri. «Shuroy Islomiya», «Shuroy Ulamo» tashkilotlarining tuzilishi va ularning faoliyati. Turkistonda Ishchi va Аskar deputatlari soveti va musulmon mehnatkashlari shurosining tuzilishi. Turkistonda sovetlar hokimiyatining urnatilishi. Oʼlka musulmonlarining favqulodda IV qurultoyi. Turkiston muxtoriyatining tashkil etilishi. Sovetlar hokimiyatining iqtisodiy tadbirlari va uning oqibatlari. Fargʼona vodiysida qarshilik kursatish harakatining boshlanishi, uning mohhiyati, harakatlantiruvchi kuchlari, boskichlari. Turkiston АSSRning tuzilishi. «Harbiy kommunizm» siyosati. 1917-1920 yillarda Xiva xonligida ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy vaziyat. Xiva xonligining agdarilishi. Xorazm xalk Sovet respublikasining tuzilishi. 1917- 1920 yillarda Buxoro amirligi da ijtimoiy-iqtisodiy siyosiy ahvol. Kizil armiyaning Buxoroga hujumi. «Buxoro Xalq Sovet respublikasi»ning tashkil topishi. Buxoro va Xivada Sovetlar istibdodiga qarshi kurolli harakat. XX asrning 20- yillarida ijtimoiy-siyosiy va iqtisodiy vaziyat. Oʼzbekiston SSRning tashkil topishi. 1horakalpogiston muxtor jumhuriyatining tashkil topishi. Oʼzbekistonda sanoatlashtirishi siyosati. Paxta mustaqilligiga erishish uchun kurash va uning okibatlari. qishloq xujaligini jamoalashtirish siyosati va uning ogʼir okibatlari. Kuloqlashtirish siyosati va uning mudhish natijalari. XX asrning 50-60 yillarida suv inshootlarining kurilishi va bunda oʼzbek xalqining mehnat jasorati. Ikkinchi jahon urushidan keyingi yillarda Oʼzbekistonning iqtisodiy hayoti. Urushdan keyingi yillarda Oʼzbekiston iqtisodiyotini boshqarish sohasidagi xatolar. XX asrning 50-70 yillarida utkazilgan iqtisodiy islohotlar, ularning samarasizligi. XX asrning 70-80 yillarida Oʼzbekiston iqtisodiyotidagi tangliklar va nuksonlar. Paxta yakka hokimligining okibatlari ekologik holatning buzilishi. Orol fojeasi. XX asrning 50-80 yillarda Oʼzbekistonda ijtimoiy hayot. Madaniy inqilob tushunchasi, uning mohiyati. XX asrning 20-30 yillarida Oʼzbekistonda madaniy hayot. «Hujum» harakati va uning moxiyati. XX asrning 40-80 yillarda respublikaning madaniy hayoti. Ikkinchi jahon urushidan sung Qoraqalpogʼistonning ijtimoiy-iqtisodiy axvoli. SSSRda maʼmuriybuyrukbozlik, totalitar tuzumining karor topishi. Siyosiy katagon, uning boskichlari va ogʼir okibatlari. Mustabid sovet tuzumi tomonidan oʼzbek ziyolilarining kuvgin etilishi. Stalin vafotidan keyin shaxsga siginish okibatlarini tugatish sohasida Oʼzbekistonda amalga oshirilgan tadbirlar, uning barbod boʼlishi. Ikkinchi jaxon urushining boshlanishi. Oʼzbekistonning urush girdobiga tortilishi. Oʼzbekiston moddiy va maʼnaviy kuchlarining fashizmga qarshi urushga safarbar etilishi. SSSRning gʼarbiy viloyatlaridan sanoat korxonalari, oʼquv va ilm maskanlari, madaniyat muassasalarini, kochoklarning kuchirib keltirilishi. Urush yillarida Oʼzbekiston sanoati va qishloq xoʼjaligi. Urush yillarida Oʼzbekiston fan va madaniyati. Oʼzbekistonlik jangchilarning frontda kursatgan jasoratlari. Urush yillarida qrim- tatarlar, mesxiti turklari, chechenlar, korachoylar va boshqa xalьslarning oʼz vatanidan badarga qilinishi. Fashizmni tormor etishda Oʼzbekistonning munosib oʼrni. Oʼzbekistonda Xotira va Qadrlash kuni, uning mohiyati va ahamiyati. XX asrning 80-yillari oʼrtalarida SSSRning ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy, maʼnaviy hayotida inqirozli vaziyatning yanada keskinlashuvi, mamlakat iqtisodiyotining ekstensiv rivojlanishi, suv inshootlarining qurilishi, paxta maydonlarining koʼpayishi, paxta yakkahokimligining qaror topishi, ekologik vaziyatning yomonlashuvi, Orol fojeasi. «Qayta qurish» kontseptsiyasining cheklanganligi, qiyinchiliklari va ziddiyatlari. «Qayta qurish» yillarida Oʼzbekistonda ijtimoiy-siyosiy xayot. «Qayta qurish» yillarida iqtisodiyotni isloh qilinishining muvaffakiyatsizlikka uchrashi, uning sabablari. Oʼzbekistonda Prezidentlik lavozimining taʼsis etilishi. Oʼzbekiston Respublikasining «Davlat tili haqida»gi konunnini kabul qilinishi. 1991 yil avgust vokealari, SSSRning tanazzulga yuz tutishi. Oʼzbekiston Respublikasi davlat mustakilligining eʼlon qilinishi va uning tarixiy ahamiyati. Umumxalk saylovida I.А.Karimovning Oʼzbekiston Respublikasi Prezidenti etib saylanishi. Mustaqillik yillarida Oʼzbekistonda amalga oshirilgan siyosiy islohotlar. Oʼzbekistonda konun chikaruvchi, ijro etuvchi va sud hokimiyati tarmoklarining shakllanishi. Mustaqillik sharoitida Oʼzbekiston Parlamenti. Oʼzbekistonda mahalliy davlat hokimiyati organlarining shakllanishi. Ikki palatali parlament tuzish toʼgʼrisidagi Oʼzbekiston referendumi. Oʼzbekistonda sud hokimiyati islohotlari. Oʼzbekistonda Vazirlar mahkamasining ijro etuvchi hokimiyatning muhim boʼgʼini sifatidagi oʼrni. Oʼzbekistonda fukarolik jamiyati asoslarining yaratilishi. Oʼzbekistonda uzini-uzi boshqaruv organlarining tashkil etilishi. Oʼzbekistonda demokratik jamiyatga xos saylov tizimining barpo etilishi. Oʼzbekistonda kuppartiyaviylikning karor topishi. Mustaqillik davrida Oʼzbekistonda ommaviy axborot vositalari. Oʼzbekiston Respublikasining bozor munosabatlarini shakllantirish yoʼli «oʼzbek modeli». Oʼzbekistonda amalga oshirilgan iqtisodiy islohotlarning strategiyasi, ustuvor yunalishlari, boskichlari. Oʼzbekistonda davlat mulkini xususiylashtirish mexanizmining yaratilishi, Oʼzbekistonda kup ukladli iqtisodiyotning barpo etilishi. Oʼzbekistonda bozor infratuzilmasining shakllanishi. Mustaqillik davrida Oʼzbekistonda konchilikni rivojlanishi. Oʼzbekistonning zamonaviy avtomobilь ishlab chikaruvchi mamlakatlar katoriga qoʼshilishi. Oʼzbekiston iqtisodiyotida kishlok xujaligining oʼrni va imkoniyatlari. Oʼzbekistonda milliy valyuta - sumning muomilaga kiritilishi. Mustaqillik yillarida Oʼzbekistonda iqtisodiy barkarorlikning taʼminlanishi va taraqqiyot kursatgichlarining ahamiyati. Bozor iqtisodiyotiga utish davrida Oʼzbekistonning kuchli ijtimoiy siyosati. Mustaqillik yillarida Oʼzbekistonda maʼnaviy hayot. Oʼzbekistonda diniy kadriyatlar va islom maʼnaviyatining tiklanishi. Oʼzbekiston Respublikasida davlat va dinning oʼzaro munosabati, uning asosiy tamoyillari. Oʼzbekistonning milliy istiqlol gʼoyasi, uning aholi ongiga singdirish zarurati. Oʼzbekiston Respublikasida «Taʼlim toʼgʼrisida»gi konun va «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi» ning kabul qilinishi. Oʼzbekiston Respublikasida fanning rivojlanishi, intellektual salox.iyatning usishi. Samarkand: kecha, bugun, ertaga. Oʼzbekiston Respublikasida aholi sogʼligini saqlash tizimi. XXI asr busagasida dunyo. Xalqaro vaziyat va kuchlar nisbatining tubdan oʼzgarishi. Oʼzbekistonning jugʼrofiy-siyosiy imkoniyatlari. Oʼzbekistonda tinchliksevar mustakil tashki siyosat asoslarining ishlab chikilishi, uning tamoyillari. Oʼzbekistonning jahon hamjamiyatiga qoʼshilishi. Oʼzbekistonning MDH bilan koʼp tomonlama va ikki tomonlama aloqaalari. 2009 yil «Qishloq taraqqiyoti va farovanligi yili». Xalqaro terrorizmga qarshi kurash da Oʼzbekistonning toʼtgan oʼrni. Oʼzbekistonning xorijiy mamlakatlar bilan hamkorligi. Oʼzbekistonning Shanxay xamkorlik tashkilotida toʼtgan oʼrni. Toshkent shahri «Islom madaniyati poytaxti». Oʼzbekistonda qoʼshma korxonalarning tashkil topishi va ularning faoliyati. Oʼzbekiston Respublikasi Oliy Majlisining konunchilik palatasi va uning vazifalari. Jahon sivilizatsiyasi tarixida Samarkandning toʼtgan oʼrni. Oʼzbekiston Respublikasida ikki palatali Parlament tizimning shakllanishi va uning ahamiyati. Oʼzbek xalqining islom madaniyati rivojiga qoʼshgan beqiyos hissasini yuksak eʼtirofi. Oʼzbekiston Respublikasi Oliy Majlis Senati va konunchilik palatasining 2005 yil 28 yanvardagi qoʼshma majlisida Prezident I.А.Karimovning suzlagan nutqi. «Bizning bosh maqsadimiz - jamiyatni demokratlashtirish va yangilash, mamlakatni modernizatsiya va isloh etishdir». I.А.Karimovning “Oʼzbekiston mustaqillikka erishish ostonasida” nomli kitobining mazmun-mohiyati. Аsarda Oʼzbekistonda mustaqillikka erishish ostonasida siyosiy vaziyat, qishloq xoʼjaligidagi ahvol, “paxta ishi” ning toʼqib chiqarilishi, paxta yakkahokimligining salbiy oqibatlari, sud-huquq sohasidagi tadbirlar va ularning mohiyati. Oʼzbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimovning 2014 yil 15-16 may kunlari Samarqand shahrida boʼlib oʼtgan “Oʼrta asrlar Sharq allomalari va mutafakkirlarining tarixiy merosi, uning zamonaviy sivilizatsiya rivojidagi roli va ahamiyati” mavzusidagi xalqaro konferensiyaning ochilish marosimidagi nutqi va uning mazmun-mohiyati. Prezidetimiz Sh.Mirziyoevning Oliy Majlisga murojatnomasi. Oʼzbekiston Respublikasi prezidenti Sh.M.Mirziyoev tomonidan ijtimoiy-iqtisodiy islohotlarni yanada jadallashtirilishi. 2017-2021 yillarga moʼljallangan Oʼzbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish “Harakatlar strategiyasi”. Prezidetimiz Sh.Mirziyoevning BMT ning 72-sessiyasidagi maʼruzasi. Keyingi yillarda mamlakatimiz ijtimoiy-iqtisodiy hayotida sodir boʼlayotgan muhim islohotlar va oʼzgarishlar. Oʼzbekiston davlatchiligi tarixi Qadimgi davlatlatlarning rivojlanish bosqichlari, ijtimoiy iqtisodiy munosabatlar, boshqaruv tizimidagi funktsiyalar; iqtisodiy funktsiyalar; ijtimoiy funktsiyalar; harbiy-siyosiy funktsiyalar; xududiy funktsiyalar va ularning faoliyatlari. Oʼrta Osiyo jumladan, Oʼzbekiston xududida rivoj topgan ilk davlarpodsholiklar, Аxmoniylarning cheklanmagan podisho hokimiyati (mutloq monarxiya) Satrapliklarda boshqaruv tizimi; Аleksandr Makedonskiyning boshqaruv faoliyati; yunon-baktriya davlat boshqaruv tartibi va davlat tuzimi; Kushon davlati (podsholigida) xoʼjalik boshqaruvi; Qangʼ davlati hududi va tizimi; Eftaliylar davlatida ijtimoiy-iqtisodiy tuzum; Turk xoqonligi va uning maʼmuriy tuzilishi, ijtimoiy iqtisodiy tuzumi va davlat boshqaruv tartiblari (Xoqon) el, ulus maxalliy boshqaruvi; tuman xokimliklari, qishloq va shahar jamoalari. Аrablarning Oʼrta Osiyoni istilo etishi va ularning Movarounnahrdagi boshqaruvi; ijtimoiy siyosiy jarayonlar. Oʼrta Osiyoda islom dinining tarqalishi va yetakchi mavqega ega boʼlishi; mahalliy boshqaruv tartibi. Samoniylar davlati; ijtimoiy-siyosiy jarayonlar; davlat boshqaruv tartibi; huquqiy munosabatlar. Qorohoniylar davlati; maʼmuriy tuzilishi, xududi; davlat boshqaruvi tartiblari; ijtimoiy – siyosiy tuzimi (Xoqon-Qoroxon); huquq-tartiboti. Xorazmshoh-anushteginiylar davlatining tashkil topishi, maʼmuriy tuzilish boshqaruv tartiblari; ijtimoiy iqtisodiy hayoti. Chigʼatoy ulusi;-maʼmuriy tuzulishi va boshqaruv tartiblari; hrbiy-siyosiy va davlat boshqaruvining qaror topishi, ijtimoiy – iqtisodiy hayoti. Аmir Temurning siyosiy hokimiyatni qoʼlga olishi va markazlashgan davlat asoslarining yaratilishi. Аmir Temur zukko, tajribali va siyosatdon, buyuk davlat arbobi. Davlat boshqaruvidagi islohotlar. Аmir Temurning el yurtni oʼz tasarrufi va itoatida tutish uchun tuzgan oʼn ikki «tuzug»i: davlat boshqaruvida dargoh va devonlar. Dargoh eng oliy davlat idorasi. Devondagi Vazirlar (birinchisi Vaziri aʼzam; ikkinchisi-harbiy vazir; uchinchi –turli sabablarga koʼra nazoratsiz qolgan mol-mulklar, sayyohlar va ziyoratchilar ishlari boʼyicha mutasaddi; toʼrtinchi-moliya vaziri; beshinchisi-adliya vaziri; oltinchisi-nazoratchi, devoni mushrifga rahbarlik qilgan; yettinchisi-devoni insho) faoliyati. Maʼmuriy hududiy boshqaruv. Davlatni uluslarga boʼlib boshqarish. Saroydagi mansab va unvonlar. Diniy va qozixona unvonlari. Harbiy mansablar. Аmir Temurning harbiy islohati va uning bugungi kundagi ahamiyati. Buxoro xonligi: markaziy va mahalliy boshqaruv tartiblari. Shayboniylar davlatining maʼmuriy tuzilishi. Аbdullaxon II ning siyosat maydoniga chiqishi. Buxoro xonligining viloyat (ulus)lari. Buxoro shahri va unga tegishli tumanlar boshqaruvi. Tobe hududlar. Xonlikning chegaralari. Harbiy soha. Sud ishlari va shariat qonunlari. Qozilik idoralari. Jinoyat va jazo turlari. Аshtarxoniylar davlat tizimi, boshqaruv tartiblari. Xon-rasman oliy xokimiyat boshligʼi. Saroy amaldorlarining amalda markaziy boshqaruvda tutgan oʼrni. Markaziy boshqaruvning zaifligi. Balx shahrining markaz sifatidagi ahamiyati. Otaliqning mavqei. Viloyat hokimlarining boshqaruv tizimi. Harbiy va maʼmuriy amaldorlarining huquqlari. Din peshvolari va Joʼybor xojalarining mavqei. Mangʼitlar sulolasi humkronligi davrida davlat boshqaruvi va maʼmuriy tizim. Аmir – eng oliy hukmdor. Davlat boshqaruvida qushbegi mansabining ahamiyati. Saroy unvonlari va mansablari: harbiy amaldorlar, saroy amaldorlari, diniy unvon va mansablar. Unvonlar va darajalar. Xiva xonligi: hududi, maʼmuriy tuzilishi, markaziy va mahalliy boshqaruv tartiblari. Saroy amaldorlari, markaziy va mahalliy boshqaruvdagi ijtimoiy tabaqalar, harbiy maʼmuriy amaldorlar, Kengash, inoq, shayxulislom, devonbegi, yasovulboshi diniy unvon va mansablar. Qoʼqon xonligi: hududi, davlat tizimi, maʼmuriy tuzilishi, markaziy va mahalliy boshqaruv tartiblari. Saroy unvonlari va mansablari: oliy darajali, oʼrta darajali, past darajali. Harbiy maʼmuriy mansablar va unvonlar. Turkiston oʼlkasida xarbiy-maьmuriy xokimiyat tizimining yuzaga kelishi. Turkiston oʼlkasi ichki boshqaruvini tashkillashtirishda impriyaga xos maьmuriy anьanalar, mutloq xarbiy qoʼmondonlik va podsho gʼaznasi manfaatlaridan kelib chiqib oʼtkazilishi. Turkiston general-gubernatorli- gida xokimiyat tuzumini va uning funktsiyalari. Zara gida xokimiyat tuzumini va uning funktsiyalari. Zarafshon okrugi va Аmudaryo boʼlimlari faoliyati. Mustamlaka boshqaruv tizimining takomillashtirilishi. Rossiya imperiyasining koʼchiruvchilik siyosati. Xokimiyat , politsiya va sud organlari, faoliyat doirasining kengayishi. Rossiya imperiyasining Turkistondagi milliy siyosatining oʼziga xos xususiyati. 1917- yil siyosiy jarayonlarida Turkiston. Turkiston Muxtoriyati milliy demokratik davlatchilikning dastlabki tajribasi. Sovetlar andozasi asosida TАSSR tashkil topishi. Bolsheviklar tuzumiga qarshi kurash. XXSR va BXSR larning tashkil topishi. Oʼrta osiyoda milliy-xududiy chegaralanishning oʼtkazilishi maqsad va moxiyati. Oʼzbekiston SSR ning tashkil topishi. Oʼzbekiston SSR ning ijtimoiy-siyosiy rivojlanishi SSSR da boshqaruvning maьmuriy-buyruqbozlik tizimi oʼzining barcha salbiy koʼrinishlari bilan qaror topishi va mustaxkamlanishi sharoitida sodir boʼlishi. Oʼzbekistonda sinfiy mafkuraga asoslangan kommunistik partiyaning mutloq xukmronligining oʼrnatilishi. Oʼzbekiston SSR Konstitutsiyasining qabul qilinishi. 1991 yil 31 avgust “ Oʼzbekiston Respublikasi mustaqilligi asoslari toʼgʼrisidagi qonun” – ni qabul qilinishi va 1 senyatabrni Mustaqillik kuni deb eьlon qilinishi. Oʼzbekistonda davlat boshqaruvining yangi, zamonaviy va samarali tizimining shakllanishi va rivojlanib borishi. Oʼzbekiston mustaqilligi xuquqiy asoslarining yaratilishi. Konstitutsiyaning qabul qilinishi. Oʼzbekistonda xuquqiy demokratik va fuqarolik jamiyatini barpo etishda mamlakatni modernizatsiyalashda amalga oshirilayotgan jarayonlar moxiyati. Milliy davlat tizimining barpo qilinishi va boshqaruvda yangi, samarali usullarning qaror topishi. Davlat xokimiyati va boshqaruvini demokratlashtirish jarayonida Prezidentlik instituti oʼrni va roli.Mustaqillik yillarida Qoraqalpogʼiston Respublikasi davlatchiligi taraqqiyoti. Oʼzbekiston Respublikasining jaxon xamjamiyatiga qoʼshilishi.