Sintagmatika kombinator lingvistikaning asosi

UDK:494.3
SINTAGMATIKA KOMBINATOR LINGVISTIKANING ASOSI
B.A.Yunusova
Samarqand davlat universiteti
[e-mail]
Annotatsiya:Mazkur maqolada sintagma, sintagmatika, sintagmatik munosabat, paradigmatik va sintagmatik munosabatlar, lug‘aviy birliklarning semantik xususiyatlari bilan o‘zaro uzviy bog‘langanligi, kombinatorika va sintagmatika tushunchalari haqida so‘z yuritilgan va misollar asosida tahlil qilingan.
Kalit so‘zlar: kombinatorika, sintagma, paradigmatik aspekt, determinatsiya, assotsiativ munosabat, struktur-semantik butunlik, distributiv aloqa, kommunikativ birlik.
Синтагматика - основа комбинаторной лингвистики
Аннотация:В статье рассматриваются и анализируются понятия синтагматики, синтагматики, синтагматических отношений, парадигматических и синтагматических отношений с семантическими особенностями лексических единиц, понятия комбинаторики и синтагматики.
Ключевые слова: Ключевые слова: комбинаторика, синтагма, парадигматический аспект, детерминизм, ассоциативная установка, структурно-семантическая целостность, дистрибутивная коммуникация, коммуникативное единство.
Syntagmatics is the basis of combinatorial linguistics
Annotatsion: This article discusses and analyzes the concepts of syntagmatics, syntagmatics, syntagmatic relations, paradigmatic and syntagmatic relations with the semantic features of lexical units, the concepts of combinatorics and syntagmatics.
Keywords: combinatorics, syntagma, paradigmatic aspect, determinism, associative attitude, structural-semantic integrity, distributive communication, communicative unity.
Globallashuv jarayonida til hodisalariga bo‘lgan ehtiyoj kundan kunga o‘sib bormoqda. Lug‘atlardagi til va nutq me’yorlari, ilmiy-nazariy qonuniyatlar, o‘quv-metodik yondashuvlar kombinator tilshunoslikning dolzarbligini belgilaydi. Til birliklarining kombinator-sintagmatik xususiyatlariga oid muammolarning hal etilishi leksemalarning determinatsiyasi, so‘zlarning o‘zaro bog‘lanish xususiyatlari, so‘zning leksik ma’nosi (sema va semema), konnotatsiya haqidagi tilshunoslikka oid, xorijiy tillarni o‘qitish, avtomatik tarjima kabi bir qator masalalarning yechilishiga sabab bo‘ladi. Kombinator tilshunoslik ikki fan birikuvidan hosil bo‘lgan. Shu sababli ham bir tomondan, sintagmatika, ikkinchi tomondan, kombinatorika fanlari unga asos vazifasini bajaradi.
Kombinator tilshunoslikning asosiy va markaziy tushunchalaridan biri sintagmatika sanaladi. Sintagmatika umumiy va ko‘p ma’noli termin sifatida tilshunoslikda qo‘llaniladi: 1) til va nutqning sintagmatik aspektlarini o‘rganuvchi tilshunoslik bo‘limi; 2) til tizimida til birliklarining gorizontal jihatdan munosabatga kirishi; 3) nutq zanjirida til belgilarining chiziqli munosabatining tahlili.